A

a capita ad calcem = van begin tot het einde 

a dato = vanaf heden

a dessein = naar een ontwerp 

A di = op de dag

a dieu =  vaart wel, god zij met u 

á dieu = vaarwel, god zij met u

a dorso = op de rugzijde 

a iudice ex officio supplicans = aan de rechter op grond van zijn ambt verzoekende 

a lapide = door een steen 

a me pastore baptizatus = door mij pastoor, gedoopt 

a mensa et toro = van tafel en bed a meta voor de helft 

a nativitate = sinds de geboorte 

a pari = van gelijke waarde 

a priori = van te voren 

a testato = erven (a) erven omwille van een testament 

a.a = afk. ad acto, van elk evenveel 

a.b. = afk. aurea bulla, gouden knop 

a.b.c.=  afk. abécé de la vie, eerste kinderjaren 

a.C = afk. ante Christum, vóór Christus geboorte 

a.c. = afk academia, de acedemie 

A.C. = afk. anno Christi, in het jaar na Christus 

a.C.n = afk. ante Christum, in het jaar voor Christus

a.d. = afk. a dato, de dato, ook: ante diem, vóór de dag 

A.D. = afk. anno Domini, in het jaar Onzes Heren 

a.g. = afk. aller genadigste 

a.h. = afk. aller hoogste a.h.d. afk. deputatus, hiertoe benoemd 

a.i. = afk. actum in senatu, handeling zoals besloten 

a.m.= afk. ante meridiem, voor het middaguur, ’s ochtens 

a.m.d.g. = afk. ad maiorum dei gloriam, tot meerdere eer van god 

a.p. = afk. à proteste, protesteren, zich verzetten, protest aantekenen 

a.st = afk. ancien style, oude datum stijl 

a.u.s. = afk, actum ut supra, akte als boven 

aach = Aken 

aam = oude wijn, bier- en oliemaat van 1.552 hl,=1/6 vat en aan 4 anker 

aandoener = laken bereider aangeboren met de geboorte verkregen 

aangetelt = uitbetaald aanlegger geldschieter, ook: aanklager 

aas = handelsgewicht 1 aas =1/10240 pond afhankelijk van het gewicht van het pond ca. 0,047 gram

aasdomrecht = oud Fries rechtssysteem tot ca 1600 (het naaste bloed erft het goed)

aasen = munt

ab = van, vanaf, door

 

adverso = vanwege de tegenpartij

 

ab hac = verward, in het wild praten, van de hak op de tak

ab hoc = die vanaf deze dag

ab hoc mense = van deze maand af

ab hodierno = vanaf heden

ab infantia = vanaf zijn kinderjaren

ab instantia absolvere = van het ten laste gelegde vrijspreken

ab inteltato = door versterf, zonder uiterste wil

ab intestation = bij versterf (erfopvolging zonder testament)

ab intestato = bij versterf (erfopvolging zonder testament), bij gebrek aan testament

ab intestato = erven erven omwille van de wet

ab obstetrice baptisatus est = is gedoopt door de vroedvrouw

ab omni tempore = van alle tijd, van oudsher

ab opus ius habentis = ten behoeve van de rechthebbende

ab ovo = zie ab

abactus = roof

abalieneren = vervreemden, overgeven

abamita = zuster van (bet)(over) groot,-(moeder, vader)

abandoreren = overgeven, verlaten

abassieren = omslaan, naar beneden slaan

abatement = toneelvoorstelling

abatia = zie abbatissa

abattage = het houwen, het ontginnen van erts

abattial = van een abdij

abattoir = slachthuis

abavia = betovergrootmoeder, voormoeder

abavunculus = broer van (bet)(over)grootmoeder

abavus = betovergrootvader, voorvader

abba(s)-tis = abt, van de abt

abbatiael = cachet ambtszegel

abbatissa = abdis, overste nonnenklooster

abbatteur = houthakker

abbaye = abdij, klooster

abbe = domme vrouw

abbé = aanspreektitel geestelijke, abt, eerwaarde priester

abbedesse = zie abbesse

abbedie = de waardigheid van abt

abbesse = abdis

abboucheren = toespreken, iemand spreken

abbreviatie = afkorting

abbreviature = verkorten

abbrevieren = samenvatten, afkorten, verkort schrijven

abcisez = een kind gesneden uit zijn moeders lichaam

 

abcudia = Abcoude

abdecker = vilder

abderiet = onnozele hals, domoor

abdicatio = afstand doen, neerleggen van een functie

abdicationis = zie abdicatio

abdiceeren = ontzeggen

abdis = bestuurster van een (nonnen)klooster

abedie = abdij

abelspel = toneelstuk over hoofse liefde, (abel=mooi, fraai)

abenarius faber = ketelsmid, ketelmaker, ook: blikslager

abend des jahres = laatste dag van het jaar

aberreeren = afdwalen, verdolen

abhorrre(e)ren = ontzien, vrezen, afschrikken, tegenzin in hebben

abiectarius = meubelmaker

abii = vertrekken, heengaan, sterven

abiit = is vertrokken, gestorven, gesteldheid, toestand

abime = middenvlak op een wapenschild

abire = vertrekken, heengaan, sterven

abirunt = zij zijn vertrokken

abitum = zie abii

abject = verachtelijk, laag

abjudicatie = gerechtelijke ontzegging

abjudiceren = gerechtelijk ontzeggen

abjuratie = afzwering

abjureeren = geloof afzweren, afzweren

abjurer = geloof afzweren

ablactation = spenen, afwennen van de borst

ablata = gestolen goederen

ablution = (rituele) wassing

ablutus = gezuiverd, gewassen (door doopsel)

abmatertera = zuster van betovergrootmoeder

abnepos = kleinzoon van kleinkind

abnepotes = nakomelingen

abnepotis = zie abnepos

abneptis = kleindochter van kleinkind

abnurdus = vrouw van de achterkleinzoon

aboet = onderpand

aboleren = afschaffen, te niet doen, kwijtschelden, opheffen, intrekken

abolitie = kwijtschelding, ook: brieven waar bij een zekere misdaad die dooronwetendheid of onnozelheid zijn begaan worden kwijtgescholden

abominatie = gruwel, afschrik

abomination = afgrijselijke daad

abomine(e)ren = verfoeien, afschrik hebben

aborderen = aanranden, aanklampen, aanspreken

abornementer = afpalen, afbakenen, uitbakenen, afbakening

aborneur = afpaler, landmeter

aborscap = familie

 

abortif = een dracht die dood ter wereld komt, miskraam veroorzakend

abortivus = te vroeg geboren, miskraam

abortus = zie abortivus

about = paal, grens, ook: onderpand

abpatruus = broer van betovergrootvader

abra = dienstmeid, meid

abreiscap = koppelarij

abreptum = zie abripere

abreptus = weggenomen

abreptus morte = weggenomen door de dood

abrevieren = samenvatten, afkorten

abreye = koppelaarster

abri = afdak, wachthuisje, schuilhok

abripere = wegnemen, wegrukken

abripui = zie abripere

abrogatie = intrekking, afschaffing, opheffing der wet

abrogatio = zie abrogatie

abrogeeren = afschaffen, te niet doen, breken

abruptio = echtscheiding

abselveren = de absolutie geven

absens = zie absentis

absente = afwezigheid, afwezig

absente corpore = zie absente corpus

absente corpus = kerkdienst zonder aanwezigheid van lijk

absente secretario = bij afwezigheid van de secretaris

absente... = in afwezigheid van ...

absente(e)ren = achterblijven, zich afwezig houden, ook: ontvreemden, verduisteren

absentia = afwezigheid

absentibus ... = in afwezigheid van ...

absentis = afwezig

absilvi = zie absolvere

absolucie = winnen vergiffenis verwerven van de geestelijke

absolut = onbepaald, plat uit, ronduit

absoluta et extrema unctione munitus = voorzien van absolutie en laatste oliesel

absolutie = afdoening, ontslagen van iets, geheel en al

absolutinis = zie absolutio

absolutio = absolutie, vrijspraak, ontslag van rechtsvervolging

absolution = zie absolutio

absolutum = zie absolvere

absolutus = vrijgesproken, onvoorwaardelijk

absolve(e)ren = vrijstellen van straf of vervolging, vrijspreken, van aansprakelijkheid ontheffen, volvoeren, voltrekken, afdoen, ontslaan

absolvere = vrijspreken

absoudre = van rechtsvervolging ontslaan

absque = zonder

absque = dubio zonder twijfel

absteckeisen = richtstaaf om de rooilijn af te zetten

 

abstecklinie = richtlijn

absteckphahl = piketpaal, jalon

abstentum = zie abstinere

absterix = vroedvrouw

abstertricis = vroedvrouw

abstine(e)ren = onthouden, spenen (zich onthouden van)

abstinentie = onthouding

abstinere = zich onthouden, niet aanvaarden, weigeren, afhouden

abstinui = zie abstinere

abstract = afgetrokken, afgezonderd

abstrahe(e)ren = aftrekken, ontrekken

absurd = ongerijmd, kwalijk

abt = bestuurder van een (pater)klooster

abteyker = apotheker

abuis = misslag, verzinsel

abundament = vrijbrief, vergunning tot...

abundant = overvloedig

abundantie = overvloed

abundeeren = overvloedig zijn

abuseeren = misleiden, verzinnen, vergrijpen, vergissen, bedriegen

abuser = misbruiken, verkrachten

abusief = zie absivelyk

abusive = zie abusivus

abusivelyk = door misbruik, tegen het gebruik

abusivus = ten onrechte

abuteren = misbruiken

abuus = een misbruik

ac en ac quaetus conjugalis = gemeenschappelijk verworven door de echtgenoten

ac. = afk. anno curante, in het betreffende jaar

ac(k)et = list

acae = afk. à cause, door, wegens, vanwege, om

acajou = mahonieboom

acatholicus = niet -katholiek

acatoen = lastpaard

acc. = afk. acatholicus, niet katholiek

acc. = afk. accessit, aanhangsel

acc. = afk. accusations, aanklachten, beschuldigingen

accensus = accijns, belasting

acceorium = meehelpende, bijkomende

accept(e)eren = tot zijn voordeel nemen, aanvaarden, aannemen

acceptatie = aanneming, toestemming, aanvaarding

accepteur = aanvaarder, acceptant

acceptilacie = manier van een contract en de voorwaarden

 

acceptilatie = een manier van ontslag, mondelinge kwijtschelding, kwijtschenking als gift

acceptis necessititatis... = zie accepto necessititatis...

 

accepto necessititatis... = na het ontvangen van de nooddoop (door de vroedvrouw)

acceptum = zie accipere

acceptus = ontvangen hebben

acces = toegang

accessoir = een zaak die uit een andere zaak voort komt, ook: toevallig, bijkomende

accident = een geval, toeval, voorval

accidentael = een gebeurtenis, toevallig

accidentalia = niet vaste predikantsinkomen, verbonden aan ambtsverrichtingen zoals doop, huwelijken

accijns = belasting op verbruiksgoederen, tol, impost

accijnshuyss = plaats waar de belasting moet worden betaald

accipere = ontvangen, accepteren

accipi = zie accipere

accisis = zie accisor

accisor(is) = inner van accijns (belasting)

accola = iemand die zich ergens vestigt

accommodabel = behulpzaam, geriefelijk

accommodacie = toevoeging, aanpassing, schikking

accommoderen = beschikken

accommodiren = tussenkomst

accomodabel = behulpzaam

accomodatie = behulpzaamheid, genot, genoegen, winst, gerief

accomode(e)ren = profijtelijk, of behulpzaam zijn, voegen, schikken

accompagneren = vergezelschappen 

accontr(e)eren = toestellen, verfraaien

accontrement = toerustingen, gereedmaken, uitrusten

accoord = overeenkomst, verdrag

accord(e)eren = overeenkomende

accorderen = overeenstemmen

accordeur = orgelstemmer

accotoen = wambuis, overhemd

accouchée = kraamvrouw

accouchemont = moeilijke geboorte

accoucher = een kind baren, bevallen

accoucheur = vroedmeester, vroedvrouw

accoucheuse = verloskundige

accrementum = aanwas

accresceren = aangroeien, toenemen, aanwassen

accumuleren = ophopen, vergaderen

accuraat = bondig, nauwkeurig, welgeschikt

accusare = beschuldigen

accusatie = aanklacht, beschuldiging

accusé = aangeklaagde, verdachte, beschuldigde

accusée = zie accusé

accuseren = aanklagen, beschuldigen, betijen, aantijgen

accys = tol

accysenaar = tollenaar, hoofdgaarder

 

accyzehuys = zie accijnshuyss

ache = selderie

acheel = zie achel

achel = graanmaat, 1 achel=1/8 zak en 1/8 hectoliter

achendeel = het 1/8 e deel, ook: een landmaat

achetendeel = zie achel

acheteur = inkoper, inkoopster, koper

acheteuse = zie acheteur

acht = zie achten

achtbrief = brief waarin iemand in de ban wordt gedaan, opgelegde straf was vaak vogelvrijverklaring en verbeurdverklaring van bezit

achtelinc = achtste deel van een maat

achteloos = eerloos

achten = zich beraden over ...

achtende = achtste

achtendeel = het één achtste deel

achtendhalf = zeven en een half

achter = schade, nadeel, ook: schatter, taxateur

achter (tag) = de zelfde dag over een week

achterbaecs = achter iemands rug, buiten zijn weten

achterbaren = achterneven, achterneven

achterboeren = achterneef, achternicht

achterboren = zie achterbaren

achterclappen = belasteren, kwaadspreken

achtercleppierse = kwaadspreekster

achterclocke = avondklok

achterdeel = nadeel, voordeel en achterdeel, schade, ook: inhoudsmaat voor graan = ca 18,3 ltr.

achterdijc = binnendijk

achterdijcsloot = achterwering, sloot achter de binnendijk

achtererve = het achter een huis gelegen erf

achtergelaten = nagelaten

achtergereide = staartriem van een paardentuig

 

achterghereyde = staartriem van een paardentuig

achterhalen (enen) = iemand in rechte van schuld overtuigen

achterhofstede = meestal een achteraf gelegen hofstede

achterhouwelijck = tweede huwelijk

achterhuus = zie achterhuys

achterhuys = achterhuis

achterkintmaecht = bloedverwant in de derde graad vanaf de gemeenschappelijke stamvader

achterlatenisse = verzuim, omissie

achterleen = leen ontvangen van iemand die zelf leenman is over dat gebied

achterleenman = bezitter van een achterleen

achterling = inhoudsmaat voor graan = ca 6,5 ltr.

achtermoder = moeder in een gesticht

achterrechtsweer = achterneef

 

achterrichtampt = ambt van rechter in een plattelandsgebied met daarin een plaats dat een rechtsgebied vormde

achterschriven = bijschrijven

achterstade = achterstallige schuld, achterstand

 

achterstede = zie achterstade

achtersusterskint = een maag (bloedverwant) van de derden graad, die in de derden graad staat, gerekend vanaf de gemeenschappelijke stamhouder

achtervelilich = een rechtszaak verliezen achtervolgen nakomen, naleven, navolgen (van een wet, overeenkomst)

achterwaer(e)ghe = zie achterwaersterige

achterwaersterige = kraamvrouw, baker, verloskundige

achterwater = water van een watermolen stroomopwaarts

achterwesen = achterstallige vordering

achtgeevende = op rekening houden met

achtzehter (tag) = de achttiende dag (13 januari) na de geboorte van Jezus

acicularius = naaldenmaker

aciies = een toegang

ackerlant(s) = akkerland

ackerloon = vergoeding voor zaaisel

ackerman = landbouwer, boer

ackersieck = melaats, leproos

acoleren = omhelzen

acoliet = zie acolyte

acolyte = misdienaar

acqueste = verkrijging, aanwinning

acquiesc(e)eren = zich te vreden houden, berusten, toestaan

acquiësceren = zich te vrede houden, berusten, toestaan

acquirere = zie acquisitum

acquisiteur = bekomer

acquisitie = bekomingen

acquisitio haereditatis = bekoming van de erfenissen

acquisitum = verwerven, verkrijgen, in zijn bezit krijgen, bekomen

acquisivi = zie acquisitum

acquite = kwijtschelding, kwitantie

acquiteeren = kwijtschelden

acquittement = vrijspraak

acquitter = vrijspreken

acrobaat = zie acrobate

acrobate = kunstenmaker

acrostichon = naamdicht waarvan de beginletters van bepaalde regels een naam noemen

act. = afk. acturarius, snelschrijver, rentmeester, secretaris

acta = handelingen, akte

acta classis extraordinariae = de handelingen van een buitengewone classis (classicale vergadering)

acta classis ordinariae = de handelingen van een gewone classis (classicale vergadering)

acta classis revisoriae = de handelingen van een classicale vergadering, belegd voor het onvoorzien of leren van de acta van (een) vorige vergadering(en)

acta deputorum = classis de handelingen van de deputaten of afgevaardigden van de classis

 

acta in forma = (bij) met een akte in de vereiste vorm

acta synodiprovincialis = de handelingen van de provinciale synode

actania = Terschelling

acte = een gedaan werk, een vonnis; een schriftuur, waar in verhaald wordt wat de partijen, hebben gedaan, of verhandeld, verslag, handeling

acte de contrition = oefening van berouw (R.K.)

acte de décès = overlijdensakte

acte de naissance = geboorteakte

acte libelle = acte die de eis van de aanlegger bevat

acte personeel = opspraak op enige persoon tot enige daad

acte reëel = aanspraak op enig goed

acte van momberstelling = acte waarin vermeld de aanstelling van de voogd(en)

acte van uitwijsinge = acte van overhandiging nopens de goederen

acteur = zie actor

actie = het recht welk men ergens toe heeft, opspraak, aanspraak, aanspraak in rechte

actie vercrijgen = opvolgen als eigenaar of rechthebbende
actien = inschulden, gerechtigheden

actiën = vorderingen, recht tot het instellen van een vordering

actien ende gerechtigheden = akten en recht op hebbende ...

actif = vernuftig, geestig, werkelijk

actijf = zie actif

actio in personam = aandeel, aanspraak op enig persoon

actionarius = winkelier, handelaar, koopman, venter

actis bannis = na het roepen, na de huwelijksafkondigingen

active = bedrijvig

actoor = zie actor

actor = aanklager, aanlegger (beschuldiger)

actoris = zie actor

actuarius = schrijver, secretaris, overheidsklerk

actueel = dadelijk, bezig, doende, oefenend

actum = geschied, opgemaakt, gepasseerd te..., op datum, handelen, drijven, gedaan

actum = zie ook: agere

actum approbationis = akte van goedkeuring

actum consentionis = akte van toestemming

actum et subsignatum = getekend na behandeling

actum in communi forma = akte in gewone vorm

actum in forma = formeel geschrift

actum in judicio = gedaan in het gerecht

actum in judicio ordinario = gedaan in het gewone gerecht

actum ut supra = akte als boven, zelfde datum

actum utsupra = gedaan als boven omschreven, verzocht

actus requisitis = van deze akte

acuciator = slijper

acufex = naaldenmaker

acuficus = zie acufex

acuminator = slijper

 

acupictor = zijden naaister, ook: zijde wever

acut = scherp, scherpzinnig, diep doordenkend

acute = zie acut

acyuit = betaling

ad = aan, bij, naar, tot, volgens, ten bedrage van

ad actum divisionis = tot de boedelscheiding, tot en met de boedelscheiding

ad aeternitatem transiit (obiit) = ging naar de eeuwigheid (overleden)

ad domum = aan huis

ad exhibendum = om iets te voorschijn te brengen

ad finem litis = tot aan het einde van het proces

ad hoc = voor deze zaak, bijvoorbeeld direct beslissen

ad hunc actum requisitis = gevraagd voor het opmaken van deze akte

ad libitum = naar eigen goeddunken

ad matrimonium inscripti = ingeschreven voor het huwelijk

ad mon = afk. ad monitum, aanwijzing, vermaningen, berispen

 

ad pactum = bij het verdrag

ad patres = overlijden, naar de (voor)vaderen gaan

ad perpetuam memoriam = ter eeuwige nagedachtenis, ook: op de eerstvolgende rechtdag

ad primam = eersten rechtdag, ook: tegen den eerste (gemachtigde)

ad solemnizationem hujus = gevraagd voor het opmaken

ad te levavi = 1e advent, begin van het kerkelijk jaar

ad tempus = tijdelijk

ad usem = volgens gebruik

ad valo rem = naar de waarde

ad valorem = berekend naar de waarde

ad verbum woordelijk

ad vitam = gedurende het hele leven

ad vota secunda = tot de tweede belofte

ad-lites = voor een proces

adamant = diamant

adamita = zuster van betovergrootvader

adamstag = Aswoensdag

adat = afk. advocat, advocaat

adavunculus = broer van betovergrootvader

adcat = afk. advocat, advocaat

adcensus = accijns

add-on = afk. addition, toewijzen

addeeren = toedoen, bijvoegen, aanlappen, optellen

addefinitivam usque = tot aan het eindvonnis

adderen = toevoegen, optellen

 

addidi = zie adderen

addietie = toezegging

additie = toedoen

additien = toedoening, vergadering, optelling; ook, een schriftuur als genoemd, dienende tot wederlegging van partijen, schriftelijke ingebrachte middelen

additum = zie adderen

 

addres = aanwijzing

addresserenen = beschikken, toezenden, aanwijzende

adel = alle edelen samen, groep personen met eigen

voorrechten en veelal grondbezit

adelborst = jongeman van adel, jonker, cadet

adelkent = kind uit een wettig huwelijk

adeloscens = jongeman

adeloscentis = zie adeloscens

adelsuster = zuster uit een wettig huwelijk

ademptie = ontneming

adeo = zo zeer

adequatie = zie adequeren

adequeren = evenmatigen, evenredig in de juiste verhouding staan

aderdach = dag waarop men mag aderlaten

aderen = aderlaten

aderscro = doek om wond te verbinden na aderlaten

aderslach = aderlating

adherent = aanhanger, volgelingen, aanhangende

adherenten = zie adherent

adhereren = aanhangen

adheritance = iemand voor recht in een erve te zetten

adhiberen = behouden, voortbrengen, aanwenden, bijbrengen
adhibitie = toebrenging, bijbrengen

adhortatie = aanmaning. aanporring, aanneming

adhorteren = aanporren, aanmanen

adi = heden, vandaag, van de dag

adiëren = aanvaarden, aannemen, onderwinden (op zich nemen), een erfenis aanvaarden, beheren, aanslaan

adimeeren = benemen

adimpleren = vervullen

adiodicatio = door rechter toewijzen van eigendom, toewijzen, toewijzing, in bezit stellen

adiodicationis = zie adiodicatio

adioincten = personen die rechtvaardig zijn

adiousteren = toedoen, toevoegen

aditio hereditatis = aanvaarding, of ondernemen van erfenis

adiudicare = zie adjudicatie

adiunctus = bezitter, bekleder van een ambt

adiusticatio = zie adiodicatio

adiusticiare = zie adiudicare

adiusticiatio = recht van bezit

adiutorium = hulp

adiutum = zie adiuvare

adiuvare = helpen

adiuvi = zie adiuvare

adjectie = toewerpen, bijweren

adjectie = toewerping, bijwerping (toevoegen?)

adjiciëren = toewerpen

 

adjoinct-maire = toegevoegd burgemeester, ook: plaatsvervangend burgemeester

adjoint = wethouder, schepen

adjointe = zie adjoint

adjourne(e)ren = dagvaarden

adjt = afk. adjudant, adjudant(-onderofficier)

adjud-on = afk. adjudication, toewijzen

adjudant = onderofficier

adjudceeren = toewijzen, aanwijzen

adjudicatie = toewijzing, bij openbare verkoop van een roerend of onroerend goed, aanbesteding, besteding, toekenning, aanwijzing

adjuncten = bijgevoegde personen

adjungeren = bijvoegen

adjuste(e)ren = gelijk maken, vereffenen, afpassen, afbetalen, afrekenen

adjuveren = helpen

adjuvereren = helpen

adlb = afk. adelborst

admatertera = zuster van betovergrootmoeder

admerum usem = voor zuiver gebruik

adminiculator = armenverzorger, aalmoezenier

adminiculen = hulpmiddelen

administrare = zie administratrice

administrateur = bewindhebber

administratis sacramentis = na het toedienen van de sacramenten

administratrice = beheren, uitoefenen, toedienen, besturen, bestuursambtenaar

administratus = bediend

administreren = bedienen, uitvoeren

admirabel = wonderlijk

admiratie = verwondering

admireren = verwonderen

admisi(e) = zie admittere

admissum = zie admittere

admittere(n) = toelaten, toegeven, vergunnen

admodum = zeer

admodum reverendus = zeer eerwaarde

admone(e)ren = vermanen, aanmanen

admonester = streng vermanen, ernstig terechtwijzen

admonitie = aanmaning, vermaning

admove(e)ren = aanvoeren, aanbrengen

adnepos = kleinzoon van (achter)kleinkind

adnepotis = zie adnepos

adneptis,-is = kleindochter van kleinkind

adneptisis = zie adneptis

adolescens = jong man ongehuwde man

adolescentia = jeugdige

adolescentis = ongehuwde jonge dochter

adolescentula = jong meisje

adolescentulo = jonge jongen

 

adonis = zeer (mooie) schoon, behaagziek jongeling

adopteren = een vreemde voor zijn kind houden

adoptie = aanneming tot kinderen

adoptif = aan te nemen en te verzorgen als zijn eigen kind

adoptivus = door adoptie bekomen

adorate dominium = de 3e zondag na epiphanias (6 januari)

adore(e)ren = aanbidden

adorneren = versieren, opschikken, optooien

adoubement = ridderslag

adpatruus = broer van betovergrootvader

adpendere = toebehoren

adpt = afk. enfant adopté, geadopteerd kind, adres te richten tot, aanwijzing adresseren aan (hen te)(zich)

adscriberen = toeschrijven, toe-eigenen

adscriptie = toeschrijving, bijschrijving

adscriptus glæbæ = een bij de grond gerekende, grondhorige, lijfeigene

adsercriptie = toeschrijving, beschrijving

adseribeeren = eigenen, toeschrijving

adsistent = justitiehelper, helper schout, ook: diender, soort veldwachter

adsistentie = bescherming, assistentie

adsisteren = identiteit bevestigen, aanwezig zijn bij

adstitit = was aanwezig

adstringeren = verbinden, dwingen, persen

adstructie = vastmaking

adstrueren = vast maken

adulatie = pluimstrijkerijen, verafgoden, vleien

adule(e)ren = pluimstrijken, vleien

adulta virgo = volwassen jong meisje

adulter = overspelig, echtbreker, echtbreekster, overspeler

adulterator = echtbreker, echtbreekster

adulteratrix = zie adulterator

adultère = zie adulter

 

adultereren = overspel bedrijven

 

adulterijn = uit overspel ontstaan, bastaard

adultérin ou adultérin = zie adulterijn

adulterinus = kind van ongehuwde vader en moeder

 

adulterium = echtbreuk, overspel

adultus = (bijna) volwassen

adumbrare = schetsen, tekenen

adumbrator = schetser, tekenaar

aduneren = verenigen, verzamelen

advanceren = vorderen

advans = voordeel

advena = vreemdeling

advenant = overeenkomst, bij gevolg, bij gelijke

advent = de tijd periode van 27 november tot 24 december, de laatste vier zondagen voor kerstmis

 

adventus spiritus sancti = Pinksteren

advers = tegenpartij

adversaris = wederpartij

adverse = tegenpartij

adverseren = tegenstreven, tegenstaan adverteren berichten, mededelen in ’t openbaar, waarschuwen, verwittigen

advertissement = waarschuwing, bekendmaking. ook: een beschrijving van de grond van de zaak inhoudend en die met rechtplaatsen bevestigd

advertissement = van regten een schriftuur waar in enige middelen en opmerkingen van rechten bijeen gebracht werden

advi(e)s = een goeddunken, aanraadt, raadgeving

advise(e)ren = beraden, bezinnen, verwittigen, kennis doen

advitivus = bruidsschat, (gegeven door een ander dan de vader)

advocaat = een rechtsvoorspraak

advocaat-diaken = zaakwaarnemer, beheerder of boekhoudend diaken

advocat = zie advocatus

advocatus = verdediger, advocaat, helper

advoce(e)ren = toeroepen, voorspreken, iemands woord doen, ook: pleiten door advocaat

advoe = pleitbezorger, voogd, gemachtigde

advoy = toestemming

advoyeren = toestemmen, bevestigen, van waarden houden, gestand doen

aeckervercken = met eikels vetgemest varken

aeder = opwellend water

aedes = huis

aedificie = gebouw, timmering

aedilis = kerkmeester, hoofdman

aedituus = kerkwachter, koster, klokkenluider

aedium = zie aedes

aedium = zie aedium

aefdochte = goot, open riool

aeger = ziek

aegidius = gillis, gielis, jellis

aegrescere = ziek worden

aegri = zie aeger

aegritudine quadam = door een of andere ziekte

aegritudinis = zie aegritudo

aegritudo(dinis) = ziekte

aegror(oris) = ziekte

aegroris = zie aegror

aegrotare = ziek zijn

aegrotavit = was ziek

aegroto = ziek zijn

aegroto per ... dies = na een ziekte van ... dagen

aegrotus = ziek

aegyptus = zigeuner

aelgrond = slijk, slijkgrond

aelhuis = vismarkt, huis waar de vis verkocht werd

 

aeloelt = zeer oud

aelput = gierput

aem = inhoudsmaat, 1 aem = 1/6 vat, ca 150 ltr.

aemcupe = kuip met een inhoud van 1 aam

aemketel = ketel met een inhoud van 1 aam

aemteut = maat voor vloeibare stoffen

aen = enen rechten iemand ’executeren ’ door panding aan zijn goed

aen-ende = bijzijn aanwezig zijn, bij zijn

aenbehorende = er toe behoren, er aan verbonden

aenbestaeijen = aanbesteden

aenbesterven = door erfenis (dood) in eigendom krijgen

aenbijten = aanvallen

aenboort = recht van vergadering

aenboortich = toekomend door bloedverwantschap

aenbrengen = van een hoffaert het uitschrijven en bekend maken van verplichte gang naar het gerechtshof

aendeelen = toebedelen, erkennen

aendensmout = eendenvet

aendonkeren = donker worden, vallen van de avond

aenerven = in het bezitstellen, nalaten, als erfenis ontvangen

aeneus = koperen

aengeboorte = bloedverwantschap, geboorterecht

aengelanden = aanliggende, belendende

aengelant = eigenaar van aanliggende, belendende percelen

aengevoordert = opgeëist

aengewendete = aangewende, geprobeerde

aenlandinge = aanslibben, aanwas van land door aanslibbing

aenleggers = eisende partij in een proces, degene die het geding aanspant

aenliggen = iemand opgedragen zijn

aenlopen = (enen) toekomen

aenrechten (enen aen iet) = iemand recht doen aan iets, hem daaraan eigenen

aenrechtinge = het gerechtelijke vonnis uitvoeren, ook: aanhouden of inbeslagname

aenroeren (aen iet) = betreffen

aenrueren (aen iet) = zie aenroeren

aensadt = aanzet, begin

aenschatten = bij executie toewijzen

aensech = beschuldiging

aenseggen = (enen iet aantijgen, ten laste leggen

aensetten = een document van bijvoorbeeld zegel voorzien

aensetter = eiser, eiseres in een geding

aensetteresse = zie aensetter

aenslach = het vasthechten, ook:: het punt, waar iets vastgehecht is

aenslaen = in beslag nemen

aensoeck = gerechtelijke aanmaning

aensoeken = gerechtelijk iets van iemand te verkrijgen, hem sommeren

aenspraecke = zie aensprake

aensprake e= is in rechte, aanklacht

 

aenspreken = een eis in rechte doen tegen iemand, iemand iets ten laste leggen. klager

aenstaen = aanhangig blijven, uitgesteld worden

aenstaender = aanstaande

aenstarken = zie aensterken 

aensterken = (enen iet) iemand iets ten laste leggen

aensterven = (enen. door erfenis iemands eigendom worden

aenstoot loyden = aan slijtage onderhevig

aensweeren = bij eed toe-eigenen, bv onder ede verklaren

aentale = aanspraak in rechte, eis, beschuldigen

aentale = beschuldiging

aentasten = (enen) aangrijpen, gevangen nemen

aentastinge = gevangenneming

aenticht = beschuldiging

aentiën = enen iets te laste leggen, aantijgen

aenvaen = in bezit nemen, aanvaarden, aannemen, beslagleggen op, aanhouden, aanvangen

aenval = het goed, dat aan iemand staande huwelijk krachtens erfrecht ten deel valt

aenvallen = bij erfenis ten deel vallen, bepaaldelijk aan een van de echtgenoten tijdens het huwelijk

aenvanc = het in bezit nemen

aenveert = aanvaard

aenvrouwe = grootmoeder

aenwalt = behartigen van een zaak voor een ander bij het gerecht

aenwedde = jaargeld

aenworpe = een persoon, in een gilde opgenomen zonder in de volle rechten en verplichtingen daarvan te delen

aenworpelinck = door het gilde opgenomen zonder de normale rechten en verplichtingen

aeolus = Griekse god van de wind

aequali gradu = in gelijke graad (van bloed- of aanverwantschap)

aequalis,-is = gelijk, van de zelfde leeftijd

aequipagie = uitrusting

aequiperen = uitrusten, uitreien

aequipollent = gelijkmachtig, even veel uitwerkende

aequiteyt = billijkheid

aequivalent = gelijkwaardig

aequivaleren = gelijk gelden, evenwaardig zijn

aequivocatie = woordspeling, gelijknamigheid, dubbelzinnigheid

aequum = recht, billijk

aequus = gelijk, rechtvaardig

aerarius = rentmeester

aerarius faber = kopersmid

aerarius veteramentarius = ketelmaker

aerchlisticheit = bedrog

aernum = Arnhem

aert = aarde

aertgat = landweg, weg uitsluitend bestemd voor toegang tot het bouwland

 

aertlant = bouwland

aertmate = graanmaat, 1 aertmate = 3,677 decaliter

aesluyden = makers en verzorgers van het aas

aessen = dienst, diensttijd

aestas = zomer

aestatis = zie aestas

aestimare = schatten

aestimeren = waarderen, schatten, waardig achten

aestivus = van de zomer

aestuare heet zijn

aet. = afk. aetatis, in de leeftijd van...

aetas = leeftijd, in ouderdom van

aetatis (suæ) = in (op) de leeftijd van...

aetatis annorum = in de leeftijd van...jaren

aetatis dierum = in de leeftijd van...dagen

aetatis hebdomadarum = in de leeftijd van...weken

aetatis horarum = in de leeftijd van...uren

aetatis mensium = in de leeftijd van...maanden

aetatis provectae = op gevorderde leeftijd

aetatis septimanarum = in de leeftijd van...weken

aeternitas = eeuwigheid

aeternitatatis = zie aeternitas

aeternus = eeuwig

aeu de la reine = reukwater

aevum = leeftijd, tijd

aextermijn = sterrenwichelaar

afbegeren = vergen, vorderen

afbernen = afbranden

afbesegelen (iet) = door een bezegelde akte afstand doen aan een recht

afbieden = afroepen, afkondigen

afboedelen = iemand zijn rechthebbende deel uit de boedel uitkeren

afbrant = verwoesting na brand

afbreker = iemand met geweld of list iets afnemen

afbroecken = een stukland afpalen, opmeten

 

afcnopen = afhandig maken, afnemen afsnijden

afcoemste = zie afcomste

afcoepen (iet) = aflossen

afcomelinc = nakomeling

afcomer = afstammeling

afcomste = afstamming

afcopen = vrijkopen, door afkopen vrijstellen

afdagen = dagvaarden ter zuivering of ontlasten van een met rente bezwaard goed

afdak = soort schuur

afdanken = eervol ontslaan

afdeelen = ontkennen

afdelen = kwijtschelden

afdoen (iet) = betalen, voldoen

 

afdoeningen = soort rekenkamer

afdrijf = (doen) werkzaamheden verrichten buiten de stadsmuren of plaats bijvoorbeeld zijn = weilanden of akkers buiten de gemeente hebben

afdrupen = stilletjes zich verwijderen

afeigenen = iets aan iemand ontnemen bij gerechtelijk vonnis

afeischen = rechten van iemand vorderen of hem opleggen

afetten = afgrazen

aff = te nemen over te nemen

affabele = goed om aan te spreken

affairen = handel, koopmanschap, bekommering

affameren = verhongeren

affcleppen = bij klokgelui iets afkondigen

affectatie = najagen, gretigheid

affecteren = behartigen, najagen, zeer begeren

affectie = genegenheid, hartstocht, toe neiging begeerte

affectioneren = toe neigen, beminnen

afferbott = schuld(in)vordering

affere = brengen, aanvoeren, ik heb gebracht

affes = afk. affaires, zaak, aangelegenheid, kwestie

affgaende = aftredende

affirmacie = iemand toezeggen achter de zaak te blijven staan

affirmatie = rechtsgeldige verklaring, bekrachtigen, bevestiging, betuiging, bevestigen = verzekeringen

affirmeren = verzekeren, bevestigen, betuigen, verzekeren van

 

affkennen = in rechte ontzeggen

affleggen = betalen

afflictie = kwelling, droefenis, hartzeer, lijden, verdriet

affligeren = neerslaan, kwellen

affluëren = toevloeien, overvloeien

affluivigen = overleden

affluxie = toevloeiing

affront = verkortingen, beledigen, hoon, eerroven

affronteren = verkorten, beledigen, verongelijken, honen

affschouwe = het schouwen, goedkeuren van iets dat gemaakt is

afftans = slecht uitziende

afganck = toegang naar een waterloop

afgrift = het afgraven

afhanck = zijbeuk van een kerkgebouw

afhendinge = afpaling van een erf

afhillen = afhouwen, bv door de beul afhakken van een hand

afkerven = afschrijven

afkleppen = bij klokgelui afkondigen

aflijvig = dood

aflijvig = worden (dezer wereld) overlijden

afliviheyt = sterven, overlijden

afluick = afsluiting tussen koor en kruisbeuk in een kerk

afpelsen = afranselen, afrossen

afrude = citroenkruid

 

afsceiden = laten varen, opgeven

afsceidinge = afpaling van een erf

afscheet = grensscheiding

afscriven (iet) = door het opmaken van een akte afstand doen van een recht

afsetene = noemde men de bedrijver die zijn land in een andere gemeente bewerkte

afsighen = schuin naar beneden lopen

afslaen = weigeren

afslaen (iet) = aftrekken, korten

afslag = mindering (bijvoorbeeld op de hoogte van een bijdrage)

afsliten (enen iet) = iemand bij vonnis het eigendom van iets ontzeggen ook: iemand tot een geldboete veroordelen

afsmijten = om het leven brengen, vermoorden

afstamming = filiatie

afsteekijzer = richtstaaf om de rooilijn af te zetten

afsteeklijn = richtlijn

afsteekpaal = piketpaal, jalon

afstervinge = overlijden

afstrijken = afsnijden, afscheuren van een strook stof

after = achter

afterbaces = zie achterbaecs

afterbliven = wegblijven, niet verschijnen, niet plaats hebben

afterdijc = zie achterdijck

aftererve = achter het huis gelegen erf

aftergelaten = nagelaten, achtergelaten

afterkamer = achterkamer

afterlaeten = nagelaten, achtergelaten

aftermontag = dinsdag

aftersonntag = maandag

afterstede = achterstallige schuld

aftersusterskint = zie achtersusterkint

afterwesen = zie achterwesen

aftich = wettig, rechtmatig

aftinitas = aanverwantschap door huwelijk

afverbot = afkondiging

afverdienen = van iemand te vorderen hebben voor bewezen diensten

afvluchtich = voortvluchtig

afwinnelijck = onteigenen, afnemen

afwinninge = gerechtelijk in bezit nemen, door gerechtelijke uitspraak weer in zijn bezit krijgen van een goed

agaso = ezeldrijver, stalknecht

agasonis = zie agaso

âgé = ouderdom, leeftijd, de jaren

âgé de ... ans = oud ... jaar

agenda = lijst van inkomen, uitgaande stukken meestal voorzien van een doorlopende nummering

agent = die voor iemand, iets uit te voeren aangesteld is, hof afgezant, zaakvoerder

 

agent municipal = beambte, ambtenaar

ager = akker

ager gandavensis = Sas van Gent

agere = doen , handelen, handel drijven

ageren = doen, verhandelen, in rechten handelen, dingtaal voeren

agger = dijk, wal

aggeris = zie ager

aggravatie = verzwaringen

aggraveren = overladen, verzwaren

aggreatie = behagen, toestemming

aggrediëren = aanvallen, aangaan, toetreden

aggreëren = behagen, toestemmen

aggresseren = aanvatten, aanvallen, invaren

aghste = achtste

aghter = achter

aghtinge = aandacht besteden aan

agieren = betogen, met woorden iets duidelijk maken

agil = snel, behendig

agitator = ezeldrijver, volksmenner, onruststoker

agittarius = hand- of voetboogmaker

agnaat = zie agnatus

agnaetinis = zie agnaetio

agnaetio = bloedverwantschap van vaderskant

agnat = bloedverwant van vaderszijde

agnaten = afstammelingen in mannelijke lijn

agnatus = naaste bloedverwant van vaderszijde

agnetentag = heilige agnes (21 januari)

 

agnitio = erkenning

agnitis = zie agnitio

agnomen = bijnaam

agnomiis = zie agnomen

agnosce(e)ren = erkennen

agnoscere = (kind) erkennen

agnovi = zie agnoscere

agnus deo Lam = Gods, beeltenis van een lam dat kruis vast houdt, paaslam

agoen = de doodstrijd, sterfuur

agreeren = consenteren

agressor = aanvaller

agrestis = boer

agri = zie ager

agricola = landbouwer, ook: heiligendag voor de landbouw, meestal 27 februari

agriculteur = landbouwer, boer

agrippina romanorum = Keulen

agrorum custos = veldwachter

agtbaar = achtbare

agtervolgt en nagekomen = nakomen en uitgevoerd worden

agtschleifer = barnsteenslijper

 

aïeul = grootvader

aïeule = grootmoeder

aïeux = voorouders

aiguillier = naaldenmaker

aiguiseur = slijper

aijsementsghelt = presentiegeld

aîné(e) = eerstgeboren (e), oudste

aischtag = as-woensdag

aitentag = feestdag van agathe (5 februari)

aker = koperen, ijzeren of blikken emmertje bij de waterput of regenton, zinken wateremmer

akker = bouwland

akker = lengtemaat, 1 akker = 7 mtr.

akker = oppervlaktemaat 1 akker = 0,05 ha

aks = strijdbijl

akte = een opgemaakt geschrift dat rechtsgeldig is

akte van weeserije = aanstelling van voogden voor minderjarigen

al of som = geheel of ten dele

alb. = afk. albus, ook: albs.wit, bleek

alba hebdomada = witte week, de week na Pasen

albator = bleker (van beroep)

albatricis = zie albatrix

albatrix = bleekster (van beroep)

albertijn = betaalmiddel, gouden munt genoemd naar Albert, aartshertog van Oostenrijk, in Nederland betaalmiddel van 1598 tot 1611

albertus = gouden munt, ook: albertijn genoemd

albertus rixdaelder = zie albertijn

albicerdo = zeembereider, zeemtouwer

albis (sepultus) = in het wit (begraven)

album amicorum = vriendenboek

album studiosorum = naamlijst van medestudenten aan een bepaalde universiteit, jaargenoten

alcmaria(e) = Alkmaar

alde = vader grootvader

aldenardum = Oudenaerde

aldenmoder = grootmoeder

aldentalven = van ouderdomswegen

aldenvalckenberch = Oud-Valkenburg

alderman = oudste

alias ... alias..., = ook: bekend als ... , bijgenaamd, oftewel
alibi = elders

alicarius = brouwer

aliënabel = wandelbaar, dat vervreemd kan worden

aliënatie = vervreemding

aliëne(e)ren = vervreemden

alienigenus = buitenlander, in den vreemde geboren

alienus = vreemd

alii = sommigen, anderen

 

aliisque per multis = en anderen krachtens velen

alimentatie = opvoeding, levensonderhoud

alimente(e)ren = voeden, de kost geven

alinck = geheel, gans

aling = geheel, volkomen

alio morbo = aan een andere ziekte

aliquid = een of ander, iemand, iets

aliquot = enige, een aantal

aliunde = van elders

alius = ander

allato nullo impedimento = zonder dat er een beletsel was aangevoerd

allatum = brengen, aanvoeren

allatus = aangebracht

alleensluydende = eensluidend, gelijkluidende

allegare = aanwijzen, afvaardigen

allegatie = aangebrachte, aanwijzing

allege(e)ren = voortbrengen, of in rechten bijbrengen, aanwijzen, in rechte beweren, als bewijs in een proces aanvoeren

allegieren = aanbrengen

alleluia clausum = 9e zondag voor Pasen aller heiligen katholieke gedenkdag (1 november), in de Griekse kerk de 1e zondagna Pinksteren

aller mannen fastnag = 6e zondag voor Pasen aller zielen = katholieke gedenkdag (2 november), of op zondag 3 november
aller zwölfboten tag = dag van de twaalf apostelen, katholieke gedenkdag, 15 juli

alleutier = eigenerfde

alliance = trouwring, huwelijk

alliance en or gouden metekrynck = gouden huwelijk

alliantie = bondgenootschap

allié = (bloed)verwant, familielid

alliëren = verbond maken

alligement = lastenverlichting

alligieren = zich beroepen op, verwijzen naar

alllegatus est pro patre = aangewezen is als vader

allodiaal = niet leenroerig

allodiale = goederen vrije en on-leengoederen, vrijhaven

allodium = vrij eigendom

alloy = muntstof 

alluderen = op spelen, het oog op hebben

allusie = inzicht op iets

almanac = jaarboekje. getijdenboekje

almanach = zie almanac

almanag z= ie calendier

almatike = bovenkleed met wijde mouwen

almende = een aandeel in de weiden, bossen en, viswateren

almisse = aalmoes

alostum = Aalst

alse men = recht als men criminele executie doet

 

alsoo = zo is het, zo besluiten wij...

alster = ekster

altare = altaar

altarista = kapelaan

altbüßer = schoenmaker

altbutzer = zie altbüßer

altehant = terstond, aanstonds

altenteil = lijftocht, beding van levenslange verzorging van degene die een boerengoed enz. overgeeft

alter = andere, tweede

alterà = die de dag daarna

alteratie = verandering, het veranderde

alterceren = betwisten, bedingen

altereren = veranderen, verwisselen

altermutter = overgrootmoeder

alternatijf = verwisseling, van het een om het ander, het een of het ander

altervater = overgrootvader

altflicker = zie altbüßer

altment = afk. aultrement

altmoerken = betaalmiddel van geringe waarde

altmutter = grootmoeder

altoos = als wel

altvater = grootvader, patriarch, stamvader

altvordern = voorvaderen, voorouders

alumna = pleegdochter

alumnum = leerling

alumnus = pleegzoon, student, scholier, zuigeling, pleegzoon, beschermeling

alutarius cerdo = zeemleer bereider, zeemtouwer

alute = van het begin tot het einde

ama = zie aam

amanuensis = schrijver, helper, klerk

amateur = liefhebber

amator = liefhebber, minnares, geliefde

amatrix = zie amator

ambacht = rechtsgebied met lagere rechtspraak onder het gezag van een schout, baljuw of ambachts = heerlijkheid

ambachtsbewaard-ers = het bestuur van de ambachtsheerlijkheid onder de ambachtsheer met
daarnaast nog de schout en het college van schepenen
ambachtsbrief = verklaring dat men zijn vak verstaat en bij een meester in een andere stad langer dan een jaar heeft gewerkt
ambachtsheer = het hoogste feitelijke gezag in een ambachtsheerlijkheid

ambachtslieden = kleine zelfstandigen die hun producten met hun handen en eenvoudige gereedschappen maakten. verkochten uit hun werkplaats / winkel

ambactiator = gezant, ambassadeur

ambages = omwegen, omreden

ambassade = bezending

ambassiator = ambassadeur

ambiëren = ergens na streven, verzoeken, vrijen, begeren

 

ambiguiteit = dubbelzinnigheid, dubbelduiding

ambiguus = zie: ambiguiteit

ambitie = manie, streven, begeerte, drift, neiging, woede

ambla = Ameland

ambo = beide (n)

ambo hic nati = beiden hier geboren

ambo parochiani (mei) = beiden van deze parochie

ambochtsknaep = handwerksgezel

ambochtsknecht = zie ambochtsknaep

ambochtsyser = gilde stempel

ambochtszegel = ambtszegel, gildenzegel

ambolt = aambeeld

ambtsketen = teken van waardigheid van ambt

ambubaya = badknecht, masseur

amde = afk. amende, (geld)boete, bekeuring

ame = inhoudsmaat voor vloeistoffen, ca 138 ltr.

amel = soort tarwe

amenda = vergoeding

amende = boete, straf

amens = krankzinnig

amentis = zie amens

amer = ijker voor inhoudsmaten voor vloeistoffen

amersade = oppervlaktemaat, 1 amersade = 1/6 gras = 0,066 ha.

ames = niemand

amica = zie amicus

amicabel = vriendelijk

amicables = goede mannen, scheidslieden

amice = vriend, goede vriend, vriendelijk

amicitia = vriendschap, gilde

amicus = verre verwantschap

amiger = wapenhulp, page, edelknecht

amijs = vriend, minnaar

amiragius = admiraal

amireus = zie amiragius

amita = tante, tante aan vaderskant

amita magna = zuster van grootouders aan vaderskant

amita major = zuster van overgrootouders aan vaderskant

amita maxima = zuster van betovergrootouders aan vaderskant

amitini = kind van een zuster

 

amitini magni = kleinzoon van zuster

amitinus = neef, zoon van amita (=tante)

amitinus magnus = achternicht, kleindochter van amita magna

amitinusa = nicht, dochter van amita (=tante)

amitinusa magnus = neef, zoon van amita (=tante)

amivadi = zie amivadum

amivadum = Amersfoort

ammann = burgemeester

 

ammasseren = vergaderen

ammeister = gildenmeester

ammelaken = tafellaken

amoliëeren = uitroeien, verdelgen

amortiseeren = het goed in een dode hand stellen, betekend niet overdraagbaar meer

amphibolie = dubbelzinnigheid

amphibologie = een twijfelachtige/ duistere reden

ampl. = afk. amplissimus, hooggeëerde

ample = breed, wijd, ruim

amplecte(e)ren = omhelzen, aannemen

ampli(ë)eren = verbreden, uitbreiden

ampliatie = aanvulling

amplieren = verbreden

amplificatie = de verbredingen

amplissimus = hooggeëerde

amplissimus dominus = hooggeëerde heer

ampul = meestal klein flesje voor fijne olie

ampularius = flessenmaker

amrl = afk. admiraal

amstela = Amstel

amstelodamensis = Amsterdams

amstelodami = te Amsterdam

amstelodamum = Amsterdam

Amsterdamse-voet = lengtemaat, 1 Amsterdamsevoet = 28,3 cm.
an of = (in vraagzin), voor

an niversarium = jaargetijde, jaardag, vaak de herdenkingsdag van een overledene

anachoreta = kluizenaar

anagram = omgekeerde letter volgorde, in Ned. Indië was het gebruikelijk om bij een onecht kind de naam van de vader in anagram te geven

anche = grootvader

ancheria = zie anker

ancilla = dienstmaagd, meisje

anclaghen = aanklagen

ancre = zie anker

ancxtene(e)ren = beangstigen

anderen daghes (des) = de volgende dag

anderlacum = Anderlecht

anderlinck = achterneef

anders worden dan te passe = zieker worden, sterven
andersweer = bloedverwant in de 2e graad, achterneef, kind van een volle neef of nicht

anderwollelaecken = ook anderwol genoemd, lakenstof gemaakt van wol van slechte kwaliteit

 

andriesgulden = gouden munt of penning met de afbeelding van de apostel Andreas, omstreeks 1420

angelorum festum = feestdag van de engelen, 29 september
angelot = munt 17e-18e eeuw, gelijk aan 108 stuivers, met beeltenis van aartsengel

angelstok = vishengel

 

angelus = gebed dat na het luiden van het angelusklokje wordt gelezen, meestal wordt ’s middags bedoeld

angewünschte kinder = geadopteerde kinderen

anglia = Engeland

anglice = in het engels

anglicus = Engels

angulus = hoek

anguste = eng, nauw

anheischig machen = zich verplichten, aanbieden

anhiligen = huwen, trouwen

anilis = bejaard

anima = ziel, persoon, een parochie van ...zielen

animadversie = aanmerking

animadverteeren = waarnemen, bevroeden

animam suo creator reddidit = gaf zijn ziel terug aan zijn schepper

animarum commemoratio = herdenken van de overledenen, 2 november

animeren = moed geven, aansporen

animeus = moedig

anker = inhoudsmaat, 1 anker = 1/4 aam, ca, 37,5 ltr, ook: vismaat ca. 50 kg. soms 30 kg

ankerkruis = beeltenis op een wapenschild in de vorm van een kruis met gespleten uiteinden

annalen = geschiedkundig verslag, in de betreffende periode geschreven, jaarboeken, tijdrekeningen

annalis = een jaar oud

annectereen = aanknopen, aanhechten

année bissextile = schrikkeljaar

annex = toegevoegd, aangehecht, bijgevoegd

annexeren = toevoegen, aanbinden

annexis = met bijbehoren

annexus = verbonden

annicheleren te niet doen

anniculus = slechts een jaar oud

 

annihileeren = te niet doen

anno = in het jaar

anno aetatis (suae) ... mo = in het, de jaar van hun leven

anno domini = in het jaar van de heer

anno eodem ut supra = in hetzelfde jaar als boven

anno passato = (in) het afgelopen jaar

annonarius = korenhandelaar

annorum = jaren, van ... jaren

annoteeren = aantekenen

annu-(s) (m) = jaar

annuarium = jaarboek

annuatim = jaarlijks

annueeren = toestaan, toewenken

annularius (faber) = maliënkoldermaker

annullatie = vernietiging

 

annulle(e)ren = vernietigen, te niet doen

annuntiatinis = zie annuntiatio

annuntiatio = maria boodschap, 25 maart

anonima = zie anonimus

anonimus = naamloos

anonymus = zie anonimus

ans = oppervlaktemaat, 1 ans = 1/12 pondemaat = 0.03 ha, ook: ...jaar (oud)

anschaffer = inkoper

ansmeren = moet geven

ante = voor (tijd), tevoren

ante diem pridie = eergisteren

ante merianus = zie ante meridiem

ante meridiem = voormiddag (s)

antea = vroeger, tevoren

antecessis = zie antecessor

antecessor = voorganger, voorouder

antedictus = voornoemd

antenatus = stiefzoon uit eerste huwelijk (meestal is de vader overleden)

antesignarius = sergeant-majoor

anticipatie = voorkoming voor de vervaldag

anticiperen = voorkomen

antidotaal = een verzoek gedaan om te voorkomen dat iemand niet onverhoord bezwaard wordt en alleen op het te kennen geven van partijen

antidotum = tegengift

antiecksnijder = beeldensnijder, ornamentensnijder

antijcdraeyer = kunstdraaier, houtdraaier

antijks = zie antijg

antijq = oud, ouderwets, snaaks

antinumptiale = voorhuwelijkse (voorwaarden)

antipatye = afkeer, weerzin

antiqueren = afschaffen, te niet doen

antiqui = voorouders

antiquus = (zeer) oud

antistes = pastoor

antlaßtag = witte donderdag, donderdag voor Pasen

antlaßwoche = stille week voor Pasen

antwerp = dam, opgeworpen grond tegen het water

antwoord met middelen = een schriftuur van een verweerderwaarin hij verscheidene redenen gebruikt om zijn beweringenwaar te maken en de eisen van de partijen van stuk tot stuk te weerleggen

 

anus = oude vrouw

anusus = zie anus

ao, (met boven treepje) = anno, in het jaar

ao1568 = afk. anno, in het jaar 1568

ap = afk. apres, na

apart = afgezonderd

apeert = onbeschaamd

apehesje = kinderkleding, ook: apenrokje

 

apelle(e)ren = noemen, in beroep gaan

apelleren = zie appellare

apengeter = kopergieter

apengießer = zie apengeter

apiarius = imker

apliq = afk. apostolique, apostolisch

apocha = kwitantie, kwijtscheldingbrief, handschrift

apocryph = verborgen, twijfelachtig, ongeregeld

apointieren = beredeneren

apoplexia = beroerte

apostaat = zie apostaet

apostaet = rebel, tegen spreker, afvallige, verloochenaar (niet willen kennen)

apostel = bode

apostille = beroepsbrief, kanttekening, naschrift, aanbeveling toegevoegd aan een petitie of memorie, vaak in de marge geschreven = apostille op de kantstrook getekende bescheid, en uiting op het verzoek

apostilleren = op de kantstrook aantekenen

apostolicus = pauselijk

apotecarijs = zie apothicaire

apothecarius = zie apothicaire

apothicaire = apotheker

appaiseren = bevredigen

apparent = waarschijnlijk, schijnbaarlijk, mogelijk, naar het schijnt

apparenté = aangetrouwd

apparentie = schijnbaarheid

apparitio domini = verheerlijking van de heer, 6 januari

apparitor = opzichter

appatissement = schatting, geldheffing

appeleerder = voorman bij de kerkenbouw

appeleren = aan roepen, te weten, een of meerdere getuigen

appelkruis = heraldisch figuur, bolkruis

appellare = noemen, in beroep gaan

appellatur = wordt genoemd, heet

appelleren = weerroepen, herkennen, herverzoeken

appelton = geijkte ton, vat voor meten van hoeveelheid appels

appendere = ophangen aan

appendix = aanhangsel, toevoegsel

appensement = dag van (het) beraad

appertinentiae = toebehoren, wat er bij hoort

applauderen = prijzen, toejuichen

applicatie = toepassing

applicatie = (bij) in aansluiting, vervolgens

appliceert = opleggen, aanlegen, zich sterk voor maken

appliceren = toepassen, ten propoosten (onderwerp van gesprek) brengen

applikieren = toevoegen

appoinctement = beslechting, uiting

appoincteren = bestemmen, iemand ergens bescheiden (ontbieden)

 

appointement = schikking in rechte, beschikking, vaak in de kantlijn vermelde beschikking op het verzoek

appointeren = beslissen, beschikken

apprehendatie = gevangenneming

apprehenderen = gevangen nemen, vrezen, duchten, in hechtenis, vast houden, vangen, aantasten

apprehensie = bevatting, begrijpen, hafte, hechtenis

apprehensio(nis) = gevangenneming

approbare = goedkeuren

approbatie = goedkeuring (door de overheid), bestemming, gestading

approbatio(nis) = goedkeuring

approbeerde = goedkeuren

approberen = goedkeuren, van waarden houden, toestaan, gestaden, betogen

approberen = zie approbare

approcheren = naderen, benaderen

appropriëren = zich toe-eigenen, zich toeschrijven, toekennen

appt = afk. appointement, salaris, bezoldiging, traktement

aprenderen = arresteren

aprës quíl a été donne lecture du présent acte de décës aux coparans à signé = na het voorlezen van de acte van overlijden aan de aanwezigen hebben zij met ons ondertekend

apricator = bleker

aprilis = april, van april

aprovechiëren = zich zich bevoordelen

apt = nut, bekwaam

apud = bij, in ... meestal gevolgd door plaatsnaam, voor

apud acta = voor ’t gerechte, wettelijk, bij volmacht

aqæductus = sloot, waterloop

aqua = water

aquensis = van Aken

aquilex = bronmeester

aquis granum = Aken

aquiten = bekende

ar(o)l(a)unum = Arlon

ara = afk. algemeen rijksarchief

arabilis = ploegbaar

arabilis terra = beploegbaar, bebouwbaar land

arator = landbouwer, landman

aratrorum faber = ploegenmaker

aratrum = ploeg

arausio = Orange (Frankrijk)

arbalista = schutter met slinger

arbeid = barensweeën, baring, moeite, ook: barensnood

arbiter = gekozen rechter, bemiddelaar

arbiters = scheidslieden, middelaars, goedemannen

archebisschop = zie archevêqué

archevêqué = aartsbisschop

archichancelier = aartskanselier

 

archichater = geneesheer, lijfarts

archidiaconus = aartsdiaken

archiduc = zie archidux

archiducem = zie archidux

archiduchesse = aartshertogin

archidux = aartshertog

archieffonds = een in dezelfde archiefbewaarplaats berustende groep gelijksoortige en/of verwante archieven

archiepiscopus = aartsbisschop

archigenes = geneesheer, lijfarts

archipincernarius = opperschenker

architrclinus = rentmeester

archivalium = archiefstukken

archvermoen = achterdocht

arckebouseeren = schieten met vuurroeren

arcketike = jicht

arcolarius = schrijnwerker

arcuarius = bogenmaker, arm- en voetboogmaker

arcularius = schrijnwerker

ardivicum = Harderwijk

area = erf, hofstede

arebeyer = arbeider, los werkman, pakkendrager

aremborst = zie armborst

aren = hun

arenaci = zie arenacum

arenacum = Arnhem, te Arnhem

arestant = beslaglegger

arfpacht = erfpacht

arg ende list (sonder) = zie argelist  

argelist (sonder) = (sonder) zonder arg ende list, te goeder trouw, zonder kwade opzet

argentarius = bankier, wisselaar

argentarius faber = zilversmid

argentorati = zie argentoratum

argentoratum = Straatsburg, te Straatsburg

argentum = zilver

argheid = ondeugd, slimme streek

arguatie = beknibbeling, twist-propoost (twist gesprek)

argueren = twistredenen

aricheyd = zie argheid

ariet fieff = land toebehorend aan een leen, achterleen

arithmetijcke = de kosten van tellen

arkeltoren = hangtorentje op een hoek van twee gevels

arm = wandkandelaar

arma(orum) = wapenen

armarium = arsenaal

armborst = handboog, niet draagbare grote boog

armborstier = boogschutter

 

armbosse = armenfonds

armbruster = handboogmaker

armelijnen = hermelijnen

armenproviso(o)r = lid en/of bestuurder van het armenbestuur of armenfonds

armgout = gouden armband

armiductor = schermmeester, vechtmeester

armiger = schildknaap

armijn bontwerk, hermelijnen

armille = armband

armkind = kind op de arm ten graven gedragen, tot ca. 1 jaar oud

armmeester = persoon belast met de armenzorg

armonie = zoet geluid

armonizeren = zoet geluid maken

armozijde = zie armozijn

armozijn = dunne zijde- of katoenachtige stof, veelal als voering gebruikt, soort tafzijde, taf

aromatopola = kruiden-, specerijhandelaar

arpen = lengtemaat

arr = afk. arrerage, lijfrente uitkering

arra = wellekom geld, godspenning

arrable = uit zijn verhouding getrokken, wat er niet toe doet

arrement = gedinggrond, het fundament waar het proces op gegrond is

arrepitius = bezeten

arrest = beslag, besluit, bezetting, bekommering, op iemands persoon, of tegoed, ook: het gewijsde en de besluiten van den rechter

arrest = wijsen, (by) uiterlijke recht doen, zonder dat men daar van vorder, of in hoger beroepen mag

arrestadia = achterstallige betalingen, beslagen

arrestant= vordering, arrestant, hij die beslag laat leggen

arrestbrake = ontvluchten, ontvreemden van in beslag

genomen goederen, uitbreken uit de cel

arreste = aanhouding, beslaglegging op goederen

arreste(e)ren = vast houden, in verzekering en bedwang

houden, bezetten, bekommeren, beslaan, benauwen, bedwingen, ingevolge een bevelschrift beslag laten leggen

arrestpenninck = handgeld

arrier = achteruit

arrière-grand-mère overgrootmoeder

arrière-grand-oncle broer van de overgrootvader of overgrootmoeder, vader van de oudoom of oudtante

arrière-grand-père = overgrootvader

arrière-grand-tante = zuster van de overgrootvader of overgrootmoeder, moeder van de oudoom of oudtante

arrière-neveu = achterneef

arrière-nièce = achternicht

arrière-petit-fils = achterkleinzoon

arrière-petit-neveu = achter-achter neef

arrière-petite-fille = achterkleindochter

 

arrière-petite-nièce = achter -achter nicht

arrière-vassal = achter leenman

arrière-vieillesse = zeer hoge ouderdom

arriveren = aan land komen

arrondissement communal = arrondissement van de gemeente

arsate = heelmeester

arsater = heelkunde

arsaterie = zie arsate

art = afk. article, artikel, opstel, verhandeling

art noch ergien = zonder bedrog of arglist

articulo mortus (is) = op het moment van sterven

articulus = moment, artikel, punt

artifex = ambachtsman, handwerksman

artifex loricarius = riemenmaker

artifex organorum = orgelmaker, orgelbouwer

artifice = kunsthandel

artificie = gekunsteld, onnatuurlijk, kunst

artificieel = kunstig, gekunsteld, kunstmatig

artl = afk. artillerie, geschut

artsene = artsenij

ascat = scheldwoord voor een (jonge) vrouw, slordige meid, luie vrouw

ascedent = dat wat opklimt of oprijst

ascendens = voorgaand, opgaand, opklimmend

ascendenten = voorouders, de ouders, hun ouders

ascenderen = opklimmen

ascensio domini = hemelvaart des heren, 2e donderdag voor Pinksteren

ascentie = een opstijging

aschermittwoch = woensdag in de 7e week voor Pasen

asem = adem

asichdoem(sch) = rechtspraak volgens het Aasdomrecht, vooral in Friese omgeving

asimuleren = veinzen

asnapium = Gennep

aspera = Asperen

aspiciens a longe = 1e advent

assator = kok, kok van de gaarkeuken

asschevyster = luiwammes

assecteren = navolgen, bejagen (streven naar)

asselijk = askleur

assequeren = bekomen, verkrijgen, vervolgen

asserens se nominari = die beweert te heten

asserere = beweren, bekennen

assereren = verzekeren

assertio = verklaring

assertione matris = volgens de verklaring van de moeder

assertionis = zie assertio

assertum = zie asserere

asserui = zie asserere

 

asseruit = heeft bekend

asserveren = behoeden, bewaren

assesseur = bijgevoegde, bijzitter

assessor = staat iemand terzijde, toegevoegd lid van het bestuur of moderamen

assidué = vlijtig

assiette = grondslag, grondslag voor de belasting

assigieren = belegeren

assignare = toewijzen, aanwijzen, machtigen

assignat = hij (zij) wijst aan

assignatie = schriftelijke opdracht tot betaling van een geldsom aan een derde, wissel

assigneert = bewijst

assigneren = toeschrijven aan

assinatus = gemachtigde

assindria = Essen (Duitsland)

assise = belasting, accijns, ook: het rechtsgebied/ ban waarin de assisen geldig waren

assisia = consumptiebelasting, onkosten bij openbare verkoping

associëren = vergezelschappen, met elkander verenigen

assopiëren = stillen, in slaap wiegen, sussen

assumeeren = aanvaarden, aanstellen

assumpti mariæ = Maria te hemelopneming, 15 augustus

assumptie = benoeming, aanneming, opnemen

assumptinis = zie assumpti mariæ

assumtie = bijneming, aanneming, toeneming

assureren = verzekeren

ast is = zo is het is

astans = zie astantes

astantes = de aanwezigen

astantibus = aan de aanwezige

astare = erbij staan, erbij zijn, aanwezig zijn

asteriet = opaal

asthma = astma

asthmate = door asthma

asthmaticus = astmalijder

astringe(e)ren = prangen, toeprangen, te samen dwingen

astronomische tekens aanduiding om kleuren in heraldiek aan te geven Zon = goud, Mars = rood, Jupiter = blauw, Venus = groen, Saturnus = zwart, Mercurius = purper

astructie = bewering

astrueren = opbouwen, aanbouwen, aantimmeren, tot een fundament stellen

asverwig = askleurig

aswoensdag = zie aschermittwoch

asyl = vrijplaats, schuilplaats

atache = aanhangsel, is een schriftelijk consent op ’t gene gedaan is, dat men aan enige stukken hangt, of daar bij voegt

atamita = zuster van oud-betovergrootvader

atavia = oud-betovergrootmoeder

 

atavunculus = broer van oud-betovergrootmoeder

atavus = oud-betovergrootvader

atelier = werkplaats

aterling = bastaard, uit ontucht ontstaan kind

athée = godloochenaar, ongelovige

atheist = god-vergeter, god-verlogener, godverzaker

atheïst(isch) = zie athée

atmatertera = zuster van oud-betovergrootmoeder

atnepos = zie atnepos

atnepotis = kleinzoon van achterkleinkind

atneptis = kleindochter van achterkleinkind

atpatruus = broer van oud-betovergrootvader

atque en âtre = haard, stookplaats

atrebatum = Arras (Frankrijk)

atribueren = zich doen mengen in een zaak

atroce = gruwelijk

att = afk. attestatie, attest, getuigschrift, verklaring, bewijs

attaché = geboeid, (vast)gebonden (aan)

attactum = bereiken

attaque = aanranding, ook: aanval, bestorming, uitval, overval

attaque à main armée = gewapende overval, roofoverval

attaque(e)ren = aanranden, aangrijpen, aanvallen

attediose = met vijandige bedoelingen

atteindre = bereiken, halen, komen

atteindre (55 ans) = (55 jaar) worden

attenant = aangrenzend, belenden

attenderen = aanvallen

attent = toehorend

attentaat = onderwind, bestaan tegen verbod

attentaten = feitelijkheden tegen het verbod van een rechter

attente = met aandacht

attente(e)ren = beproeven, onderstaan, ondervinden, ondergaan

attentie = toeluistering, aandachtig aanhoren

atterminatie = verlenging, uitstel

atterminatiebrieven = brieven van uitstel, om voor een zekeren tijd van zijn schuldenaars niet overvallen te worden

attermineeren = uitstellen

attestand = getuige

attestari = bevestigen, getuigen

attestatie = getuigschrift van lidmaatschap, verklaring, getuigenis

attestatio de morte = bewijsschrift van overlijden

attestatio de vita = bewijsschrift van leven

attesteren = getuigen, verklaren

attestor = betuigen

attinentia = aanhorigheid

attinentiae = toebehoren, aanhorigheden

 

attinentiarum = zie attinentiae

attingi = bereiken

attrape nigaud = boerenbedrog

attraperen = betrappen, achterhalen

attribuëren = toeschikken, toevoegen, toe-eigenen

attuli = brengen, aanvoeren, ik heb gebracht

au delà = het hiernamaals

aubépine = meidoorn, haagdoorn

auberge = herberg

aubergiste = herbergier

aucellator = valkennier

aucellatoris = zie valkennier

aucte = afk. autorite, gezag autoriteit, macht

auctionator = handelaar, die goederen veilt

auctor delicti = bedrijver van een misdaad

auctor gentis = stamvader van een familie

auctor(-is) = diegene die iets heeft veroorzaakt, rechtsvoorganger

auctoris = zie auctor

auctoriseren = machtigen, erkennen

aud = afk. audit, accountantsonderzoek, revisor

audience = (rechts)zitting

auditie = aanhoren, controleren

auditor = toehoorder, scholier, student

auditoris = zie auditor

 

audivit dominus = vrijdag en zaterdag na Aswoensdag

auermacher = uurwerkmaker

aues = afk. autres, ander

auffahrt = hemelvaart

aufgebote = huwelijksaankondiging, ondertrouw

aufugeren = ontvlieden, doorgaan, weglopen

aufwatter = kelner, opdiener

auge = trog, voe(de)rbak, drinkbak

augmenteren = vermeerderen

augst = augustus

augusta trevirorum = Trier

augusti = van augustus

augustijn = lengtemaat, 1 augustijn = ca 4,5 mm

augustin = kloosterling van de orde der Augustijnen, Augustijn, Augustines

augustus = 8e maand

aujour d’ hui = vandaag, heden, nu, heden ten dage

 

aula = hof

aulacum = tapijt

aulaeorum opifex = tapijtwerker

aulicus = van het hof, hoveling

aulmousnir = iemand die aalmoezen geeft of verdeeld

aumône = aalmoes, milde gave

aumônière = gordelbeursje

 

auré = gouddruppels

aurelia = Orléans (Frankrijk)

aureliae = te Orléans (Frankrijk)

aurifaber = goud- en zilversmid

aurifex = zie aurifaber

aurifodinarius = goudgraver

auriga = voerman

aurore = dageraad, morgenstond, morgenrood, oranjegeel, goudgeel

ausgehender monat = de tweede de helft van de maand

ausgeher = bode, voorbode

auspice = op gezag van

australis = zuidelijk

auszahler = betaalmeester

autaer = altaar

autem = echter

autentijkelijk = naar waarheid

authentijcq = bekrachtigt, geloofwaardig, het eerste ontwerp

authentique = rechtsgeldig

authentiquement = zie authentique

authentiseren = bekrachtigen, krachtig maken

authorisatie = machtiging, toestemming, bekrachtiging, last, volmacht

authoriseren = machtig maken, gezag geven

authuer = maker van een geschrift

autment = afk. autrement, anders, niet erg

autographum = eigenhandig vervaardigd stuk, dus geen kopie of afschrift, grondschrift, eigenschrift, grondtekst (die later vertaald is)

automne = herfst

autre part = aan de andere zijde

auts = afk. autres, anderen

autumnalis = van de herfst

autumnus = herfst

auxilie = hulp

av. = afk. avant, voor

av. J. C. = afk. avant Jésus Christ , datum, ... voor Jezus Christus

ava = grootmoeder

avagaar = handboor met knop aan bovenzijde

avancement = vordering, bevordering

avanceren = vorderen, bevorderen

avant l’ aurore = voor dag en dauw

avantage = voordeel

avec la promesse de mariage = met de belofte dan te trouwen

avenant = evenredigheid

avent = oven

aver = om, over

avergegeven = gerechtelijk overgegeven

averghegheven = overeengekomen

averoud = overoud

 

avers = afkering, tegenpartij

averse = regenbui, stortbui, plensbui

averse orageuse = onweersbui

averseeren = tegenstreven,tegenstaan

avetronc = onecht kind

aveu = bekentenis, erkenning, het bekennen, ook: toestemming, medeweten

aveugler = blind maken

aveux = zie aveu

avi = grootouders

avia = zie ava

avia = zie avi

avitus = van grootvader, voorvaderlijk

avoceren = afstemmen, ontraden

avoine = haver

avond = de dag vóór het feest. bv de korstavond is 24 december

 

avondbedinge = avondgebed

avondmaaltje = kerkboek speciaal voor het avondgebed

avont = vanavond

avontclocke = tijdstip waarop allerlei verbodsbepalingen in werking treden, ook: wanneer de stadspoort gesloten werd

avontlicht = poortklok

avontuir = geval

avousen = op iemand gezondheid drinken

avril = april

avuncula = tante van moederszijde

avunculus = oom van moederszijde of zwager der zuster

avunculus magnus = broer van grootouder aan moederszijde

avunculus maior = broer van overgrootouder aan moederszijde

avunculus maximus = broer van betovergrootouder aan moederszijde

avus = grootvader

avus plur avi = grootvader, grootouders, voorouders

avys = waarschuwing, advies

aweit = wachtpost, wacht, schildwacht, nachtwake

ax(el)el = Axel

axioma = een gemene regel

ayer = eierenhandelaar

ayeul = grootvader

az. = afk. azuur, in heraldiek de kleur blauw ook lazuur genoemd, vaak ook als bl. afgekort

azen = voeden, voldoen

azur = azuur