K

k = afk. calende, kalender

kaak = schandpaal

kaakkalaar = snoever, opschepper

kaakster = vrouw die veel praat

kaal = arm

kaalkin = melkmuil

kaarsnis = nis in muur, vaak bepaalde de zijde waarin de nis was aangebracht

kaasjager = schooier

kaay = kei

kabas = mand

kabuzenbauer = koolteler

kadaster = grondbeschrijving register van alle gronden en onroerende eigendommen in een land, voor berekening van de te heffen belasting bureau van het kadaster waar plannen en
kaarten, benevens schattingsregisters en documenten bewaard en bijgewerkt worden

kadasterlegger = legger voor de omslag der kadastrale belasting

kadastraal = tot het kadaster behorende, kadastrale omschrijving, kadastrale plans

kadastreren = kadastrering, het meten en in kaart brengen van alle onroerende goederen, kadastraal inschrijven, volgens het kadaster omschrijven

kaenpe = vlas, hennep

kaerdemaker = wolkammenmaker

kaerdewolle = gekaarde wol

kaerinne = zie carinne

kaether = soort keuterboer, meestal zonder marktrecht

kaiserkirmes = 3e zondag in oktober. Door Josef IIe als algemene kermisdag in het land aangewezen

kakstoel = kinderstoel met po onder de zitting

kalenden = 1e van de maand in de oud Romeinse kalender

kalfbroeder/ -zuster = voorzoon of dochter, kinderen uit de voorhuwelijkse periode, kunnen ook: de kinderen van een weduwe/weduwnaar zijn

kalfzuster = zie kalfbroeder

kalkere = pleisteraar, stukadoor, witkalker

kalkoen = heraldiek teken, omgebogen einden van een hoefijzer
kaltschmied = koperslager

kamergang = stoelgang

kammelot = stof van dierlijk haar

kammerjungfer = kamernier

kamp = afgeperkt stuk grond

kan = heraldiek teken, kan met oor en tuit ook: inhoudsmaat voor natte stoffen, 1 kan = 80 -112, kan per aam = 1,4 -2 ltr, inhoudsmaat voor graan 1 kan = 1/64 zak

kandelmeß (lichtweih) = 2 februari

kandler = tinnegieter

kanefaßweber = kunst katoenwever

kangsen = dobbelen

kanjel = dakgoot

kanteel = tanding van een borstwering aan bovenzijde torens en muren

kanter = roggebrood met een stevige korst

kantijn = kanten stof

kanton = heraldiek teken, vrij kwartier op schild

kapelani = huis voor zelfstandige huisvesting van de kapelaan

kapitein = ambtenaar, belast met het landbestuur tijdens afwezigheid van de graaf, ook: drost, mamboor, seneschalk genoemd

kapittel = college van geestelijken dat gezamenlijk de zielzorg in een parochie uitoefent. hoofdstuk van een reglement adviescollege van de bisschop

kapittelkerk = hoofdkerk in het werkgebied van het kapittel

kapoen = besneden haan, vetgemeste haan

kapoenen = castreren

kapoets = hoofdkapook: voor een muts met zijflappen voor over de oren

kappoot = mantel

kapproen = muts, kap

kapstok = zotskap

kapucijn = monnik, heraldiek teken, monnik in bruine pij

karbonkel = versterking op een schild

karcher = vervoerder

kardewaghen = zie cardewaegen

karel = kerel

kareman = zie karrenman

karfreitag = goede vrijdag voor Pasen

karinghe = braaknijging

karman = zie karrenman

karmozijn = karmijnrood

karnel = kolonel

karolusguldens = betaalmiddel, 1 Carolusgulden = 20 stuivers kwam voor in 2,94 gram goud en in 23,72 gram zilver, in gebruik omstreeks 1540

karrenman = voerman van een bespannen karook: rondventer in de veenderijen, ook: boer met slechts één paard, waarmee hij zich verhuurt

karrepoets = zie kapoets

karspell = kerkdorp, kerspel, parochie

karteldarm = kronkeldarm

karwoche = de week voor Pasen

kasjak = lange overjas

kastimentshuyge = huisje waarin men voor straf werd opgesloten

kastorie = bevergeil

kateele = ie kateile

kateile = levende have, het vee, maar ook: roerende goederen, de inboedel

kauderer = vlashandelaar

käufler = opkoper

kavel = perceel, portie van een nalatenschap, partij, lot

kavelaar = hij die de verdeling der loten doet

kavelbrieven = akten met beschrijving van eigendommen bij echtscheiding

kavelen = verkavelen, in kavels scheiden, in percelen verdelen, in loten verdelen, in partijen verdelen, ook: loten, een lot trekken

kaveling = het kavelen, verkaveling, bij kaveling verkopen, in loten verdelen

kaviller = vilder, beul

kawertin = woekeraar, wisselaar

kebse (pellex) = bijvrouw, liefdesverhouding

kechtken = jongetje

kede = ketting

kedel = vrij kort en wijd overkleed

keel = rood

keelberch = halsketting, halsband

keeldarm = luchtpijp

keerne = karnton ook: ton, vat

keersgieter = zie kerseghieter

keert = sla om

keete = loods, schuur,armoedig huisje, klein huisje, huisje

kegel = onwettig kind

kegelaer = oorlogswerktuig, soort blijde, stenen en keienwerper

keiacker = slecht stuk landbouwgrond met veel keien

keisers = een vrij grove lakenstof

keistrinc = grondstuk met veel stenen in de grond

keldenaer = zie keldeneer

keldeneer = kelder

kelderie = werkzaamheden van de keldermeester

keldermont = keldertoegang aan de weg met valluiken

kelen = de keel afsnijden

kelle = waterloop bij een watermolen

kellenaar = zie kelner

kelnare = keldermeester

kelnear = kelder

kelner = met de zorg van de voorraad in de kelder belast

kemenade = verwarmbare kamer, kamer met eigen schoorsteen

kemeneie = zie kemeneye

kemeneye = schoorsteen, schouw, stookplaats

kemp = vlas, hennep

kempster = vlaskamster

kemwolle = kamwol

kennef = beugel bij vee om weglopen te voorkomen

kennen = bekennen, verklaren

kennep = zie kaenpe

kennesse = doen boodschap overbrengen

keper = heraldiek teken, balken in vorm van een dak

kerckbreker = kerkrover, kerkschender

kerckelijck getuiygenisse = kerkelijke attestatie

kerckfogden = kerkvoogden

kerckfoochden = zie kerckfogden

kerckgeregtigheid = de aan de kerk toekomende vergoeding

kerckghebodt = openbare afkondiging in de kerk

kercklicke versamelinghen =kerkelijke samenkomsten

kerckmeyster = functionaris belast met het beheer van de plaatselijke kerkelijke goederen

kerckweten = in de kerk afgekondigd

kercmoeder = kosteres

kercwedeme = pastorie

kerellaken = laken voor het maken van een overkleed

kerfstoc = een stok, die het "rekenboec" vervangt bij personen, die niet schrijven kunnen, de betaling werd door een "kerf" (insnijding) aangeduid, terwijl schuldeiser en schuldenaar
elk een stok hadden, die te gelijk gekerfd werden en waarvan dus de insnijdingen nauwkeurig met elkander moesten overeenkomen en passen, zodat vervalsing onmogelijk was

kerfstok = stok waarop door kerfjes of insnijdingen aangewezen wordt, hoeveel (bijvoorbeeld broden) de houder van de kerfstok op krediet gehad had

kerfzaag = grove boomstammenzaag

kerkeaer = kerker

kerkenbrief = akte uit het kerkelijke archief

kerkenhoeder = gevangenenbewaarder, stokbewaarder

kerkenraet = zie kerkfabriekraet

kerkensprake = openlijke afkondiging in de kerk

kerkercnape = gevangenbewaarder

kerkeringe = kerkerstraf

kerkersteen = gevangenis, kerker

kerkfabriekraet = kerkenraad

kerkzegels = uitgaande brieven werden voorzien van kerkzegels als waarmerk

kerle = lang overkleed voor mannen en vrouwen

kerne = kruik, vaas

kerseghieter = kaarsenmaker

kerselare = kersenboom

kersemakere = kaarsenmaker

kersepipe = koperen pijpje om kaarsen in te zetten

kerspe = fijn lijn gewaad

kerspel = dorp, kerkdorp, parochie

kerstael = kristal

kerte = ijzeren band om de naaf van een wiel

keßler = ketelmaker

ketelaer = ketelsmid

ketelbuter = ketelhersteller

ketelspijs = geelkoper

ketelspyse = zie ketelspijs

ketenwerckers = wevers

ketikyn = kettinkje

ketter = persoon die de officiële leer van de kerk niet erkende, afvallige

ketterschen = zie ketter

keulsekruiken = aardewerk kruiken, vaak blauwgrijs glazuur aan bovenzijde

keurboeck = register waarin vermeld alle keuren en verordeningen van stad

keuren = kiezen, keuze

kevesch = buitenechtelijk, onecht

keveschen = overspel plegen, buitenechtelijke liefde bedrijven

kiekijn = kuiken

kiep = mand van marskramer

kiepkerels = marskramers

kieremier = soort lakenstof

kiints = leggen in de kraam liggen

kimmetje = zie kinnetje

kin = zie kinnetje

kind = vaak in begraafboek als aanduiding van een doodgeboren kind, zonder voornaam begraven met alleen de naam van de vader en soms de moeder

kindelbedde = kraambed ook: bevalling

kinderdach = aller-kinderdag, 28 december

kinderen van getrouwden bedde =  wettige kinderen

kinderflepje = driehoekig doekje voor onder het kinderhoofd

kinderheffen = dopen van een kind

kinderman = kraamheer

kindoeck = doek om de kin van een overledene

kinne = bloedverwant

kinnetje = inhoudsmaat, 1 kinnetje (natte) stoffen bijvoorbeeld

boter = 1/4 ton, bij (droge) stoffen als aardappels en fruit ca. 1/8 ton

kinsfolk = familie

kist = houten meubel kan in diverse uitvoeringen zijn

kit = schenkvat

kkk = afk. kerkelijk(e)

kl = = afk. calende, kalender

klad = voorlopig ontwerp van een geschrift

kladde = zie klad

klagansager = doodbidder, aanzegger van overlijden

klampferer = blikslager

klapmuts = munt stuk ook: goud gulden genoemd

klapmuts = (klein) porseleinen (vinger)kommetje voorzien van een platte rand, vaak chinees

klapperman = nachtwaker met klapper of klepper. Gaf elk uur de tijd aan

klaringe = verklaring, beslissing, vonnis, uitspraak

kleiber = leem vloerenmaker

kleinböttcher = potten / bekermaker

klepperman = zie klapperman

kleremacher = beenderas brander voor het goud en zilver smelten

klet = jak met korte mouwen

klimmend = heraldiek teken, als een dierfiguur op de achterpoten staat

klingelbuidel = collectezak aan lange steel. Vaak voorzien van een belletje om slapende kerkgangers wakker te maken

klippkrämer = klompenhandelaar

kloostermop = baksteen uit de middeleeuwen, afm. ca. 30 x 15 x 7-8 cm

klotermelk = gestremde melk

knaap = vrijgeboren jongeling, kon na opleiding tot ridder geslagen worden

knechten = vaak zijn hiermee soldaten bedoeld

knelinghe = kniebedekking

kneveler = bier uitrijder

knie = graad van bloedverwantschap

kobaltblauw = heraldiek teken, kleurook: lazuur en nassaublauw genoemd

koegelkap = mantelkap

koegras = Friese landmaat. Letterlijk de hoeveelheid land die nodig is voor een koe, ca. 2 ha.

koehooi = de hoeveelheid hooi die nodig is voor een koe, diverse afmetingen gevonden ca. 14 x 7 x 7, voet = ca. 2500 kg vers of 2000 kg droog hooi

koekernoot = bedrogen echtgenoot

koemis = koemest

koerboeck = zie: coorboec

koeren opsetten = de boeten in een vastgestelde keur verhogen

koeryser = merkijzer, voor het aanbrengen van een merk of keur op een voorwerp

koeven = oppervlaktemaat, ca. 300 - 400 vierkante roeden = ca. 0,4 - 0,65 ha., 2 morgen

koewei = zie koeven

koeweyden = weilanden

koeybeesten = koeien

kofferen = in een koffer doen

kogler = kunstenaar, goochelaar

kognat (cognatus) = bloedverwantschap in de vrouwelijke lijn
kohier = een staat van in een bepaalde periode te innen belastingen

kolde = oude

kolken = kolk, maar ook: doorbraak in dijken

kolrijdster = heks

kolsmid = koud-smid, smeed het ijzer zonder te verhitten

koman = koopman

kombaars = deken

kome = koopman

komsenilje = scharlakenkleurige verf

konings daalder = munt 17e-18e eeuw, gelijk aan 51 stuivers
koningsroede lengtemaat, 1 koningsroede = 3,91 strekkende meter

konkelleen = vrouwenleen, leengoed dat ook aan vrouwelijke erfgenamen kon overgaan

konkubine = bijvrouw van een gehuwde man

konnubium = huwelijk

konsanguintät = bloedverwantschap

konvoybiljet = begeleidingsbrief

kooien = copuleren

kookpot = heraldiek teken, pot in aanzicht met 3 voeten en 2 oren, soms met hengsel

koopmansschappen = koopmansgoederen, handelswaar van een koopman

kop = inhoudsmaat voor droge goederen, 1 kop = 1/4 vat = 4,7 ltr.

kopergoud = messing

kopmaat = zie kop

kopse = zie kopzaad

kopsend = zie kopzaad

kopulation = huwelijksvoltrekking

kopzaad = oppervlaktemaat, 1 kopzaat = 1/4 lopenzaat = 12 vierkante roeden

koren = braken, overgeven

korf = inhoudsmaat voor fruit 1 korf =... ltr. ook: lengtemaat, 1 korf = 0,5-0,6 strekkende meter

kornel = kolonel

kornuit = hoorndrager, makker

kors = kersttijd

korssemeister = bontwerker

korstijd = kersttijd

körtzner = bontwerker

kossäten = landarbeider

kost = doen eten geven

kostelijcken = duurder

kouter = zie couter

KPA = afk. Katholisch Pharr-Archiv

kr. = afk. Kreis regio

kraamkint = pasgeboren kind, meestal de aanduiding voor doodgeboren

krämper = opkoper

krancken = zieken

kranckheiden = ziekten

krancklijken = ziekelijke

krankgeluk = ongeluk

krasser = penis

kräuter weihe = dag voor de gewassen, 1 augustus

krebbe = vuilnisbak

Kreis = regio

Kreisler = graanhandelaar

kreitsdag = landdag

kretscher = waard

kreuzerfindung in mai = kruisvinding, 3 mei

kreuztag in mai = zie kreuzerfindung in mai

kricht = krijgt

kriebelziekte = ergotisme, vergiftiging met moederkoren. vooral op vochtige gronden voorkomende uitwas bij graansoorten, (vooral in roggearen) die een giftige werking heeft. brood van
graan dat moederkoren bevat kan de ziekte veroorzaken, het kriebelende gevoel in het lichaam kan verlamming, blindheid en zelfs de dood tot gevolg hebben

kriek = kers ook: het achterste

krijg = oorlog

krijgskeur = dienstplicht

krimp = insnijding, inspringend muurwerk

krocht = hoge zandgrond, hoog gelegen akker

kroes = inhoudsmaat, 1 kroes = 1/120 ton = 1,4 ltr. ook: bekend als pullemaat

kroosheemraden = vertrouwensmannen binnen een dorp, zij zorgden voor de wegen, sloten en dijken

kruder = kruidenhandelaar

kruf = hoerenkast, kroeg

krugbäcker = pottenbakker

kruis = Vlaamse inhoudsmaat voor droge kalk, ca. 1733 ltr, later ook: 10 hl

Kruis rixdaelder = betaalmiddel, patagon

kruishout = timmermansgereedschap

kruisschepel = inhoudsmaat bij graan, 1 kruisschepel = 2 mud = ca. 29-34 ltr.

Krulkruis = heraldiek teken, ankerkruis met spiraalvormige ombuiging aan de uiteinden

kuamp = komt

kuer = verordening, handvestook: merkteken op zilver en goud

kuerbouck = zie: coorboeck

kuerbrieven = een beschreven keur

kummer = kuiper

kumper = verfknecht

kundschaft = oorkonde die de ambachtsgezellen van de patroonsvereniging (gilden) van de stad waar zij gewerkt hadden uitreikten

kunkelmacher = spinrokmaker

kunkelmagen = bloedverwanten uit de vrouwelijke lijn (kognaten)

kürbenzeiner = korvenmaker

kurkeler = klompenmaker

küster = landmeter

kwart = inhoudsmaat voor natte stoffen, 1 kwart = 3/4 kroes = 1,05 ltr. graanmaat, 1 kwart = 1/4 meuken, voor overige vaste droge stoffen ook: de naam kwartier gebruikt
kwartier = deel van een provincie of gewest ook: deel van een wapenschild

kwartier = (maten) lengtemaat. 1 kwartier = 1/4 duim ook: gezien 0,25 cm. inhoudsmaat speciaal voor koren
en zout. ook: graanmaat, 1 kwartier = 1/4 meuken, 1/4 lopen, 1/4 achel, 1/4 maat

kwartier = (vervolg) ook: droge stoffenmaat, 1 kwartier = 1/4 honderd, een kwartier was ook: weer verdeeld in groot kwartier, = 24 vat of 96 maat en klein kwartier = 26 vat of 24 maat
kwartieren = indeling van een schild

kwartierstreep = heraldiek teken, als een vrij kwartier gelijk gekleurd is als het schild word dit afgescheiden door een dunne lijn

kwelijzers = duimschroeven

kyven = betwisten

kyving = betwisting, bedinging