O

o = afk. obiit, is gestorven

o = afk. overlijdensregister

Ö = afk. geboren en gedoopt

Oa = afk. huw. akte, oude akte

oath of purgation = zuiveringseed

ob = afk. obiit, is gestorven

ob defectum rationis et loquelae= vanwege het verlies van verstand en spraak

ob periculum mortis = vanwege het stervensgevaar

ob.s.p. = afk obiit sine prole, stierf zonder nageslacht

obdormivit = is ontslapen

obedieeren = gehoorzamen

obedient = onderdanig

obedientie = onderdanigheid, gehoorzaamheid

obentürer = edelsteenhandelaar

obeo = sterven

oberichteit = overheid

obierunt = zijn overleden

obii = zie obire

obiit = in afkorting o, is gestorven

obiit sine prole = stierf zonder nageslacht

obiit subito = plotseling overleden

obire = sterven

obita = dood, overleden (vrouw)

obiter = ter loop(s), in het voorbij gaan

obitorium = dodenboek

obitum = sterven

obitus = dood, overleden (man)

object = voorwerp, grond

objecteren = voorwerpen, tegenspreken

objiciëren = voorwerpen, tegenwerpen

oblatie = offer, aanbieding, opdracht, offerande

oblatio Mariae ad temlum -het offer van Maria in de tempel, 21 november

oblectatie = verlustiging, vermaak, verheuging

oblecteren = verlusten

obligatie = schuldbekentenis

obligatie = verband, verbinding, ook: schuldkennis, schuldbrief, verbintenis, handschrift, bondschrift (bindend), verplichtschrift

obligatiebrief = zie obligatie

obligatio = verplichting, verbinden

oblige(e)ren = zie obligatio

oblique = scheef

obool = medicinaal gewicht, 1 obool = 1/576 med. pond, 2 scrupel, 10 grein, ook: betaalmiddel, z.g. halve denier

obreptie = insluiping

obreptijf = ter sluip, insluiping, onderkropen

obruta = begraven (vrouw)

obrutus = begraven (man)

obs = afk. obsèques, teraardebestelling, begrafenis

obsceen = slordig, onkuis, ongeschikt

obscuir = duister, donker

obscureren = verdonkeren

obsecr(e)ereren = smeken, bidden

obsecratie = smeking

obsequa = meid, dienstmeid

obseques = plechtige uitvaartdienst

observandis = met inachtneming van de voorschriften

observantie = waarneming, gebruik, gewoonte, gadeslaan, opmerking, eerbiedigheid

observatis = zie observandis

observe(e)ren = waarnemen, gadeslaan, aanmerken

obstacule = verhindering, hinderpaal, hinder

obstantie = halsstarrigheid, hardnekkigheid, kriegelheid

obste(e)eren = in de weg staan, verhinderen, tegenstaan

obsteren = in de weg staan, verhinderen, tegen staan

obstetricator = vroedmeester, (vroedvrouw)

obstetrix = vroedvrouw

obstinaat = hardnekkig, halsstarrig

obstinatie = halsstarrigheid

obtenda prius super proclamatio nobus dispensatione S.Matrimonii Sacramentum contraxerunt... = na verkregen eerder dispensatie van afkondiging, is voltrokken het sacrament van het huwelijk van...

obtenta dispensatione = na het verkrijgen van dispensatie

obtentus = verkregen

obtine(e)ren = verwerven, behouden, verkrijgen

obtinere = vonnis verkrijgen, verwerven, bekomen

obtinueert = gekregen

obtrectatie = lastring

obtrudeeren = opwerpen, opdringen

obveniëren = te gemoed komen, verhoeden

occasie = gelegenheid, voorval

occident = west, ondergang

occidentaal = westwaarts, westers

occisus = gedood, vermoord

occon = afk. occasion, (gunstige) gelegenheid kans, mogelijkheid

occubuit = hij rust (in het graf)

occulte = verborgen

occulteren = verbergen

occupatie = inneming, voorkoming, ontledigen, bezigheid, bekommering, bevrijden, in bezit neming, bezetting

occuperen = innemen, ontledigen, bezig zijn

occurentie = ontmoeting

octavus = achtste

octel = het achtste deel van iets

octennis = acht jaar oud

octigenti = achthonderd

octigenties = achthonderd maal

octingentesimus = 800e

octo = acht

october = 10e maand, ook: 8 ber, 8bri, 8bre, wijnmaand

octobre = zie october

octobris = zie october

octogenarius = tachtigjarige

octogesimus = 80e

octogies = tachtigmaal

octoginta = tachtig

octrooi = vergunning van de landsregering m.n. van de Staten van Holland

octroy = verlening, vergunning, gunst, verlof, gunstbrief

octroye(e)ren = verlenen, vergunnen

oculair = ogenschijnlijk, schijnbaarlijk, zichtbaar

oculaire = inspectie met eigen ogen, onderzoek ter plaatse
oculi (mei semper ad deum) = 4e zondag voor Pasen
oder = of

odertrouwe = onderlinge trouwbelofte

odieux = hatelijk

oeconomie = huishouding, huishoudkunde

oelebord = uilenbord

oen = hem

oenopola = wijnschenker

oer = hun, haar

oercondelijc = door bewijzen gestaafd

oerconden = een verklaring afleggen, getuigen, getuigschrift

oerdt = betaalmiddel, zilveren munt 1 oert = 3 stuiver

oere = zie oer

oeren = zie oer

oeren mundighen (tot) = (tot) hun meerderjarigheid

oervede = zie: oorvede

oes. = afk. omnes, allen

oestal = hoefstal, noodstal

of indien of iet rechten = executie doen wegens een zaak

ofdeylen = kwijtschelden, ook: gerechtelijk iets afnemen

ofentürer = edelsteenhandelaar

offenceren = beledigen, leeddoen, kwetsen, beschadigen, verongelijken

offensie = leed, belediging, kwetsing

offensif = beschadigende

offer = aanbieding

offerbert = offerschaal

offereren = aanbieden, toedienen

offerkiste = offerblok

offerman = koster

offert = zie offer

officael = kerkelijk functionaris

official = beambte

officialis = bisschoppenlijk rechter, kerkelijk rechter

officie = officie, ambtman, ambtenaar, ambt, plicht

officinator = muntenmaker in muntenmakerij

officine = werkplaats

offies = afk. Offices, diensten

OFM = afk. Ordre des freres Mineures, Orde van de Fransiscanen

ofropen = afroepen, afkondig, bekendmaken

oft = zie ofte

ofte = of

ogemeester = oogarts

ohm = vroeger

oir = erfgenaam

oirboirhout = zie oorboorhout

oirconden = een verklaring uitgeven, vaak van een zegel

voorzien als extra bewijskracht als echt
oirdelen = vonnissen

oirgat = landweg, weg uitsluitend bestemd voor toegang tot het bouwland

oirsaecke = reden, waarom

okerij, okery = boomkwekerij

okshoofd = vat, inhoudsmaat wijn, 1 okshoofd = 1/2 vat of voeder = ca. 230-240 ltr.

old = oud

oldbuter = schoenlapper

olderlieden = wijze (in leeftijd) oude mannen

oldts totten = zoals gewoonlijk

olearius = olieslager

olen = laatste oliesel aan een stervende toedienen

oliebedde = sterfbed, bed waarin een stervende zieke

olim = voorheen, overleden, vroeger

olipodrigo = mengelmoes

olm = vermolmd

olt = oud

om = afk. oncle maternel, oom van moeders zijde

ombieden = mededelen, aanzeggen, gebieden, ontbieden

ombrage = schaduw, achterdenken (bedenkingen hebben), argwaan

ombrageren = beschaduwen, overschaduwen

ombrageux = schaduwen, achterdochtig

ombre = zie ombrage

ombreken = ontbreken

omdoeck,ommedouc = boezemdoek, nonnen -borstsluier

omel = neef

omenträger = lastdrager

omgekeerd = heraldiek teken, als teken omgekeerd wordt weergegeven

omgewend = heraldiek teken, als afbeelding in andere richting wordt weergegeven

omgeworgd = omgeslagen

omhalven = om wille van

omhout = schors, bast

omineus = rampzalig

omißie = overslaan, nalaten

omissus = weggelaten, vergeten

omitte(e)ren = zie omißie

omklinker = stadsomroeper

omloop = galerij in een klooster

omlooper = kadastraalboek, erfregister

ommebegraven = omgracht, gegraven gracht om een gebouw

ommecomen = verschijnen

ommelant = omliggende landerijen

ommeloper = bode, gerechtsdienaar, ook: zwerver, landloper

ommeslaan = naar een bepaalde maatstaf het aandeel bepalen in een belasting, omslaan

ommestellingen = omslaan, gelijkmatig over

belastingschuldigen verdelen

ommevragen = hoofdelijk stemmen

omnes = allen

omnes gentes = 6e zondag na Drievuldigheid

Omnes Sancti = Allerheiligen, 1 november

omnia qaue fecisti = 19e zondag na Drievuldigheid

omnibus = allen
omnibus ecclesiae Romanae sacramentis = met alle sacramenten van de Roomse kerk

omnibus exeuntium sacramentis = met alle sacramenten der stervenden

omnibus extremis sacramentis = met alle laatste sacramenten
omnibus hoc precens scriptum visuris ... = aan allen die dit schrift zullen zien ...

omnibus sacrae romanae ecclesiae sacramentis (prae-) munitus = voorzien van alle sacramenten van de H. Roomse kerk
omnibus sacramentis = met alle sacramenten

omnibus sensibus destitutus = beroofd van zijn zinnen

omnipotent = almogende

omnipotentie = almogendheid, almachtigheid

omnis terra (adoret) = 2e zondag na Driekoningen

omniscientie = alwetendheid

omnium animarum = aller zielen, 2 november

omnium sanctorum = aller heiligen, 1 november

omroden = ontginnen, omspitten van de heide

on = zonder

On. = afk. huw. akte, oude naam

onaft = onwettig, onrechtmatig

onbeclaget = zonder dat men in iets in rechte kan worden aangeklaagd

onbedegen = kinderloos

onbedreven = niet bebouwd land

onbegeven = nog niet uitgeboedeld (erfenis verdeeld)

onbegeven kint = een kind, aan wie zijn hem van een van zijn ouders toekomende erf-portie nog niet uitgekeerd is, dat dus met zijn ouders of een van hen in een meenboedel (onverdeelde boedel)zit

onbejaert = minderjarig

onbelastet = zonder schuld, of met andere geldelijke lasten bezwaard

onbeloken = niet omheind

onbeluut = niet bij het klokluiden afgelezen. (bepaaldelijk van gerechtelijke eigendomsoverdrachten, die jaar en dag na zulk een aflezing onherroepelijk werden

onbemannet = ongehuwd

onbeschat = niet door geldelijke lasten bezwaar

onbesegelt = zonder zegel

onbesocht = niet geëxamineerd, niet onderzocht

onbestaet = ongehuwd

onbesticht = onbebouwd

onbestorven = de ouders zijn nog in leven

onbevrievet = zonder schriftelijk bewijs

onbezet leen = leen waar de leenman nog niet de eed van getrouwheid heeft afgelegd

onc = afk. onces, ons

onc = afk. oncle, oom

oncer = zie unster

ondaft = onbetamelijkheid, straatschenderij

onder de geboden overlijden = in de periode van de huwelijks afkondiging overlijden

onder de geboden staan = in ondertrouw zijn, de tijd gelegen tussen de 3 huwelijks afkondigen

onder iemants inductie = zonder dwang

onderbasen = onderkousen

onderbehouden (iet) = onder zich houden, bewaren

ondercleet = onderkleed

ondergaand = heraldiek teken, zon op schild in linkerbenedenhoek

ondergeszeyt = ondergetekende

onderhoosen = lange onderbroek

onderjarig = minderjarig (meestal onder de 25 jaar)

onderlaet = schuur, stal klein gebouw

onderleenman = iemand die land te leen kreeg van een leenman, die dat van een leenheer in bezit (ter
leen, niet in eigendom) had gekregen

ondermeester = meester die de dagelijkse leiding had op de bouwplaats (nu uitvoerder)

onderpanden = door een onderpand verzekerd

onderroeren = onderzoeken zodat de onderste steen boven komt

onderschreven = ondergetekende

onderscot = afscheiding, tussenschot

onderseggen = aanzeggen

ondersoeken = de waarheid van een zaak trachten te vinden door het opsporen van bewijzen

ondersprec = overeenkomst onderstonden

ondertrout = aangifte bij de burgerlijke stand van het voornemen om te trouwen, bevestiging ten overstaan van de parochiepriester van voorgenomen huwelijk

ondertrouwen = voornemen om te trouwen

ondervallich = die een rechtsgeding verliest

ondervloeyen = onderlopen

ondervoet = de dijkvoet aan de buitenzijde van de dijk

onderwet = lager recht

onderwilen = beurtelings, na elkaar ondertekend

onderwisen = terechtwijzen

ondiep = zeer diep, peilloze diepte

onduechdelycke hantieringe = onbehoorlijk gedrag

onechtelijke = buiten het huwelijk

onegt kint = buitenechtelijk kind

onereren = belasten, laden, overlasten, overladen, pak op leggen

onergeschreven = ondergetekende

onewelijc = onwettig

ongeavijst = zonder beraad

ongecalangeert = zonder door iemand aangeklaagd te kunnen worden, onaangevochten, onbestreden

ongecanceleert = zonder uitschrappingen, uitkrassen of insnijdingen, een akte niet door insnijdingen enz., ongeldig gemaakt

ongecancelleert = niet door insnijdingen als ongeldig gewaarmerkt

ongecanseliert = zie: ongecancelleert

ongejaert = minderjarig

ongelden = lasten, belasting

ongelder = ontvanger van het ongelt (belasting)

ongelooft = niet goedgekeurd

ongelt assisia = belasting vooral op levensmiddelen, vertering- en gebruiksbelasting, onkosten te betalen bij openbare verkopingen

ongemiddelt = rechtstreeks, onmiddellijk

ongeraetsiert = zie: ongeraseert

ongeraseert = niet door doorhalingen als ongeldig gewaarmerkt

ongescift =- onverdeeld

ongeveerlick = ongeveer

ongeweer = onweer

ongeweerte = zie ongeweer

ongewesen = niet door een vonnis beslist

ongewonnen = niet door den eigenaar zelf verdiend, niet op andere wijze dan door erfrecht verkregen

onghewedde = nog niet aanhangig zijnde, buiten de wet

ongoed = slecht

onhoesch = zie: onbehovesch

onhovesch = onfatsoenlijk, onbehoorlijk

onkerstenlic = onchristelijk

onklaar = heraldiek teken, anker op schild met touw om de stang gewonden

onledigheid = drukte, druk bezig zijn
onlichamelijk leen leen zonder leenman, bestond uitsluitend uit rechten op cijns, renten en andere echten

onmegaen = het rondgaan van de vinders om overtredingen der keuren te constateren, ook: het rondgaan van den schout om te panden (beslagleggen op een goed)

onmondig = zie onmondige

onmondige = minderjarige

onmondigheid = onbevoegd tot het verrichten van rechtshandelingen, bijvoorbeeld gehuwde vrouwen,
onder curatele gestelde, ongehuwde kinderen onder de 25 jaar

onmundige = kinderen minderjarige kinderen

onraet = moeite, arbeid, ook: accijns

onrechte bevallen (in den) = in een proces veroordeeld worden

onredelijc = onbillijk

onreynnicheit = vuil, (huis)vuil

onscout bieden (voer iet) = aanbieden van de zuiveringseed te doen, ten bewijzen van zijn onschuld

onsculdich siin = van iet iets niet gedaan hebben, niet bij iets betrokken zijn

onscult op iet nemen (zijn) = zich verontschuldigen

onseker(e) = onzeker (e)

onsen = onze

onslakinge = ontslag van gerechtsvervolging

ontblooten = in gebruik nemen van bv land, in cultuur brengen
ontborgeren (enen) = iemand zijn burgerrecht ontnemen

ontcrachten = met geweld ontsnappen, ontvluchten

ontdreven = verloren gegaan

onterven = iemand van zijn erfdeel beroven
onterven (enen bij testamentaire beschikking) =  een beschikking ten nadeel zijner natuurlijke erfgenamen maken

ontfaen = ontvangen

ontfaen (iet) = de overdracht van iets

ontfange = geaccepteerde

ontferren (enen iet) =  bedrieglijk ontnemen. ook:; iemand benadelen

ontgeven (enen) = een beslissing nemen, waarbij iemand het eigendom van een onroerend goed ontnomen wordt

onthelen = bederven

onthengen (iet) = gedogen, toelaten

ontheten = bevelen

onthiet = zie ontheten

onthoefden = zie onthoveden

onthoveden = onthoofden

ontjaghen = wegjagen

ontlorst = ontstolen

ontmensen = sterven

ontpoerteren = ontnemen van zijn poorterschap, ontnemen van zijn burgerrechten

ontramponeert = beschadigen

ontrumen = in ballingschap gaan, vluchten

ontruymt = verlaat

ontschadelijck =  vrijwaren

ontschieten = uit de handlopen

ontscriven (enen iet) = door een schriftelijke akte iemand zijn recht ontnemen

ontsegelen (iet) = iets van het zegel ontdoen

ontslapen = overleden

ontsliten (iet) = een vonnis vernietigen

onttugen (ontughen) (enen ontwaringe) = het ontnemen van de "were", het bezit van een vastgoed

ontwijsen = bij vonnis ontnemen

ontwisen = zie ontwijsen

onus = last

onvercoft = onvervreemd

onverjaert =- minderjarig

onverlaet = restanten

onvernoecht = niet voldaan, onbetaald

onvernuecht = zie onvernoecht

onversleten = niet door een vonnis beslist

onwedderroeplicken = niet te herroepen

onwillig decreet = een verkoping van de goederen van schuldenaars, nadat een vonnis daartoe bekomen is

oocke = ook: ooclant = klein stuk land door een weg gescheiden van een groot stuk land

ooftboomgaert = fruitboomgaard

oorbaar = nut, voordeel

oorboorhout = goed timmerhout

oorconde = getuige

oorconscap = de emolumenten der schepenen, hun bij het passeren van een akte in het gerecht betaald als loon voor hen later af te leggen getuigenis daarover

oorcussen = oorkussen, hoofdkussen

oorcusteect = kussensloop

oord = inhoudsmaat voor natte waren, 1 oord = 2 kan, = 2 mengel = 0,6 ltr.

oordaeghen = herdagen

oorfluwijn = kussensloop

oorijzer = sierraad aan de muts bij vrouwen

oorkonde = in plechtige vorm opgestelde akte

oorlinc = erfgenamen, nakomelingen

oorname = geslachtsnaam

oorschult = erfschuld

oortje = munt 17e-18e eeuw , gelijk aan 4 penningen

oortken = betaalmiddel, zilveren munt 1 oortken = 18 mijten 

oorvede = belofte, afgelegd aan het gerecht, dat men wegens een of ander feit geen wraak zal nemen

oospot = waterketel

oost = augustus

ooverseyde (van de) = transport van getallen bij een optelling over meer bladzijden

ooy = weiland grenzend aan een rivier

op = afk. oncle paternel, oom van vaderszijde

OP = afk. Ordo Predicatorum, Orde van de les Frères Prêcheurs, de Predikheren, de Dominicanen

op poene = op straffe van

op te gaderen = in te zamelen

opantworden = uitleveren, afgeven

opbacken = waarmerk er op bakken

opbannen = op een plechtige wijze sluiten

opbliven = niet willen ontruimen

opboeren = zie: opboren

opboren = in ontvangst nemen

opbrandinge = verbranden (van bijvoorbeeld de heide begroeiing)

opbueren = zie: opboren

opcomste = inkomsten uit iets verkrijgen, inkomsten, opbrengst

opcomsten = zie opcomste

opdracht = overdracht van een vast goed

opdrucken (iet) = iets met zijn zegel voorzien

opeischende = opeisen

open rechtdach = de openbare terechtzitting in de schepenbank

openbair = openbaar

openebrief een acte = met uithangend zegel, in tegenoverstelling van een door een zegel gesloten brief

openen breve = verklaring aan alle die dit lezen

operarius = loonwerker, werkman, handwerker

operateur = werkmeester

operatie = werking

operatio caesarea = keizersnede

operatius caesarea = zie operatio caesarea

operatius scriniarius = schrijnwerker

operator = zie operarius

operer = opperen voor de metselaar

opereren = werken

opereux(s) = arbeidzaam, werkelijk, groot, zwaar opgedrukt zegel papierstrook:je met was door een warm gemaakt stempel er aan bevestigd

opgenoomen = in het (huwelijks)register ingeschreven

opgeregt = heeft opgemaakt (testament)

opgevaeren = opgestaan

ophoudingen = gevangennemen, beslaglegging

ophuus = bovenwoning

opidani = burgers, inwoners

opidanus = poorter, burger

opidum = stad, plaats

opifex = handwerkman, arbeider

opificie = ambacht, handwerk

opificis = van de arbeider, van de handwerksman

opificium = beroep

opilio = schaapherder

opinatie waning = opinie, waan

opiniatre = stijfzinnig, kriegel

opiniatre(e)ren = onverzettelijk, brieven

opinie = waan, mening, drift

opiniëren = wanen, menen

opinieux = verwaand

opleiden = gevangen zetten

oploopen = aanranden, aantasten

oplooper = aanrander, aantaster ook: jong matroos

oplopinge = overstroming

oportuin = gelegen, bekwaam

opperclager = hoofdaanklager

oppergrootvader = overgrootvader

oppidanus = burger van de stad

oppidum = stad

oppignoratie = verpanding

oppignoreeren = verpanden

opponent = zie opposant

opponeren = zie oppose(e)ren

opposant = verweerder, tegenstrever

oppose(e)ren = tegenstellen, tegenzetten, weerstaan

oppositie = tegenstelling, weerstand, tegenweer

oppress(e)eren = verdrukken, onderdrukken

oppreßie = verdrukking

opprimeeren = verdrukken, onderdrukken

oppugneren = bevechten, bestrijden

oprel = naar de kruin van de dijk toelopende weg

oproepinghe = geboden

oproepingscedel biljet = dagvaarding

oprorisschen = persoon die oproerteksten verkondigd

opruimer = soevereinboor, kegelvormige boor

oprukking = bij boedelscheiding het voorkeursrecht van de oudste zoon, het hoger plaatsen op de voorkeurslijst van de oudste zoon

opseggen (enen iet) = iemand aanzeggen, dat men iets wil doen eindigen (meenboedel, huurcontract)

opsetene = noemde men de bedrijver die zijn land op de parochie bewerkte gevestigde, inwoner

opsetten (iet) = te koop aanbieden

opsicht te hebben = toezicht te houden

opslaende venxteren = vensters, die niet als de tegenwoordige vensterluiken zijwaarts naar buiten geopend werden, doch van boven naar beneden opengeslagen werden

opsteecker = steekwapen, lang mes, bajonet

opstellige gedaan (is) = is openlijk aangekondigd

opstriken (iet) = opduwen, naar boven stuwen (bijvoorbeeld in Utrecht: de goederen van de "werven" onder aan de gracht, waar ze aangevoerd worden, langs de opgaande "wedden" tot
boven op de straat brengen.)

opswere = onder ede verklaren

opte aengevinge = volgens aangeven van

optie = keur, kiezen

optoch = hijskraan

opulent = rijk

opulentie = rijkheid, rijkdom, overvloed

opzicht = toezicht

opzittende = inwoner

or = goud

ora et labora = bid en werk

ora pro nobis = bid voor ons

oracul = hemelspraak, hoedspraak, godspraak, vraagbaak

orateur = redenaar

oratie = vertoog, redenering, reden, gebed

orator = aanvrager

oratrix = aanvraagster

orba = weeskind (meisje)

orbatum = beroofd

orbatus = beroofd van

orbitas = kinderloosheid

orbus = wees, ouderloos

orconde = getuigenis, getuigenverklaring

orconder = getuige

orconscap = zie: heuge

ordce = afk. ordonnance, regeling, bepaling, voorschrift, verordening

ordeelgelt = onkosten voor een uitspraak of vonnis

ordinaire = het gewone

ordinantie = geschiktheid, schikking

ordinariis ecclesiae sacramentis = met de gebruikelijke sacramenten van de kerk

ordinariis morturientium sacramentis = met de gebruikelijke sacramenten van de stervenden

ordinaris = gewoonlijk

ordinarius = gewone

ordinarus = zie ordinarius

ordineren = beschikken

ordo = orde

ordonnantie = inzetting, keur, schikking, bevel, ontwerp, kerkorde, reglement

ordonnantie (ter) = in opdracht van, op last van

ordonneren = schikken, instellen, willekeur, tot priester wijden, ook: bevelen

ordonneren (’t) = te verordenen, te beschikken

ordonneren (ende willekeuren) = verordenen, een verordening of keur uitgeven

ordonnieren = uitvaardigen, verordenen

ordre = afk. ordinaire, gewoon(lijk), normaal, gebruikelijk, in de regel ook: schikking, orde, stel, bestel, dagorder

oreillet = oorbel, oorhanger, oorversiersel

oreillettes = oor kompressen, oorkleppen, oorijzers

orenveger = de pink

oreren = redevoeren

orfèvre = goudsmid

organista = organist

orgelhuisje = gebouw boven de poort waarin het valhek (orgel) is opgehangen

oriential = van oosten, oostwaarts, oprecht van ’t beste

originali = afschrift stemt, nadat het is gecollationeerd woordelijk overeen met het origineel

origineel = oorspronkelijk, het principale en eerste schrift

origo = oorsprong, afkomst

oriljet = zie oreillet

oriundus = komend van, afstammend van, kind van ...

ornament = versiering, gesmede

orneren = versieren, optooien

orphanus = wees, weeskind

orphelin = zie orphanus

ortelijk = in het kort

orthodox = rechtgelovig, rechtzinnig

ortus = geboorte, afstamming, afkomstig, ook: tuin

ortus = zie ourtum

OSB = afk. ordre de Saint Benoit, Orde van de Benediktijnen

osepot = waterketel

osiedrop = ruimte naast een huis tussen de lijn waar de afdruipende regen neervalt en de muur

ostage = pand, gijzeling

ostagier = gijzelaar

ostenderen = brallen, pochen, beroemen, stoffen ook: vertonen

ostentatie = beroemd vinden, pochen, snorken (snoeven), pralerij, grootspraak

ostiarius = torenwachter, poortwachter

osyendroppe = zie osiedrop

Ot = afk. ondertrouw

otieux = ijdel, ledig

otium = verdiende rust na eervolle ambtvervulling

otium et pax = rust in vrede

oubliant = vergeetachtig

oud bewind = de periode die met de Franse revolutie eindigde in België (omstreeks 1796)

oude heircomen ende hoevenaersrecht = gewoonterecht

oudegrotevrouwe = overgrootmoeder

oudemoeder = grootmoeder

oudemoeye = oudtante

ouderdach = verjaardag

ouderdoem = eerstgeboorterecht

ouderman = bestuurder van een gilde, ook vaak deken genoemd

oudermanne kiste = een meubel als "de stat kiste," die in de vergaderkamer der oudermannen stond, ook:een gewone, gesloten kist

oudevader = grootvader

oudnederlands = de "Nederlandse" taal tot 1150

ouest = oost (richting)

ourtum = tuin

outeigen = een perceel grond, waarvan men het onbezwaard eigendom heeft, dat dus niet met een rente belast is. ook:; waarvan iemand het onbezwaarde eigendom heeft

outerve = een onroerend goed, dat iemand krachtens zijn recht als naaste erfgenaam heeft verkregen (en dat daarom niet zonder toestemming der bloedverwanten vervreemd mocht worden, en bij kinderloos overlijden terugviel aan de zijde, van waar het gekomen was: (gewonnen goed en roerend goed is dus geen outerve)

outichsasy = autorisatie

outmoeder = grootmoeder

outrage = spijt, leed. overlast

outrageeren = leed veroorzaken, overlast veroorzaken

outvader = grootvader

ouvrier = arbeider

Ov = afk. overzicht

Ov. = afk. huw. akte, overleden

ovaal eitrek = eirond

ovaal =  heraldiek, vorm van schild door gehuwde vrouwen en geestelijken gevoerd

over den bloede sitten = een doodvonnis vellen

overalde = voorvader

overbreken = buiten zijn oever treden van de rivier

overcleet = overkleed

overcomen = overeenkomen

overcomen (ende verdragen) = overeenkomen

overcomen te wesen overeengekomen te zijn

overdenckende = over na nadenken

overdragen = overgaan, toevallen, versterven op, devolveren
overgangsrecht devolutierecht, overdracht van goederen van een familie die in de rechte lijn is uitgestorven toewijzing van goederen uit het tweede huwelijk aan kinderen uit het eerste
overgesondene = voorgelezen

overgeven (enen iet) =  gerechtelijk overdragen

overgichten (enen iet) = een gerechtelijke verklaring ten iemands laste afleggen

overgifte = gerechtelijke opdracht van een onroerend goed

overhebben (iet) = door verdracht, in zijn macht krijgen

overhoer = overspel

overjaar = vorig jaar

overjaard = oud

overlant = ver weg gelegen land

overleefd = gestorven, overleden

overleyt = overlegd

overman = zie: ouderman

overmeester = bovenmeester, hoofd van de school

overmeister = zie overmeester

overmits = door middel van

overoom = oudoom

overposen = klokluiden voor een dode

overrechters = de ’hoge’ rechters in Friesland

overseggen (enen iet) = een arbitrale uitspraak doen ten laste van iemand

oversliten (enen iet) = een vonnis ten laste van iemand vellen

overspeelsterse =- overspelige vrouw

overste = ouderman hoofdbestuurder van een gilde

overtoom = plaats waar een schuit over land werd getrokken
oves = schapen

oxhoofden = wijnvaten