Inhoud

- Voorwoord

- Beweegredenen 

- SS vrouwen

- Bijzondere foute vrouwen uitgelicht

-

Voorwoord

Duizenden Nederlandse vrouwen hadden in de Tweede Wereldoorlog verkering met een Duitse soldaat.  Na de bevrijding vierden de Nederlanders hun frustraties over de bezetting bot op de moffenmeiden.

 

 

In de eerste maanden na de capitulatie merkten de Nederlanders relatief weinig van de bezetting. Er was nog geen grote schaarste, de schouwburg was nog geopend en avond aan avond kon er worden gedanst in menige uitgaansgelegenheid. Veel jonge vrouwen vielen voor de charmes van de bezetters, die zo verschilden van de Nederlandse mannen . Ze waren romantisch, hoffelijk en zagen er goed uit in hun strakke Wehrmacht-uniform. Bovendien waren de meeste Duitse soldaten niet de wrede bruten die we kennen uit de films. Voormalige moffenmeisjes schetsen het beeld van jongens die heimwee hebben naar huis en met tegenzin de dienstplicht vervullen.

 

Naar schatting zijn er in de oorlog tussen de 120.000 en 150.000 Nederlandse vrouwen geweest die liepen met een Duitser. Juist dát werd de meisjes na de oorlog zwaar aangerekend. Vrouwen die een langdurige relatie hadden met een Duitser werden doorgaans zwaarder bestraft dan degenen die achter elkaar meerdere , korte affaires hadden met Duitse soldaten. Een lange relatie werd gezien als een politieke keuze.

 

Het aantal kinderen dat in de oorlog door Duitsers is verwekt bij Nederlandse vrouwen wordt geschat tussen de 12.000 en 15.000. Sinds 1941 was onder druk van de bezetter de verloskundige hulp gratis geworden, maar in Nederlandse ziekenhuizen werden vrouwen die bevielen van een Duitser lang niet altijd goed behandeld. Een relatief klein aantal Duitsers trouwde met zijn Nederlandse geliefde. Veel vrouwen bleven achter als ongehuwde moeder die door de gemeenschap met de nek werd aangekeken

 

Direct na de bevrijding werden allerlei foute’ Nederlanders opgepakt, in elkaar geslagen, publiekelijk vernederd en opgesloten in leegstaande gebouwen. Moffenmeiden werden publiekelijk kaal geschoren, soms tot bloedens toe. Soms werden de kaalgeschoren hoofden ingesmeerd met pek en menie, of werd een hakenkruis op hun hoofd geschilderd. Vaak volgde dan een vernederende rondtocht door de stad of het dorp, waar de meisjes werden uitgejouwd voor plurk (een samentrekking van ploert en schurk) of ‘moffenhoer’. Volgens de overlevering is er in een enkel geval zelfs sprake geweest van publieke verkrachtingen, maar harde bewijzen hiervoor ontbreken.

 

Het lijkt erop dat dergelijke Bijltjesdagen niet spontaan ontstonden, maar dat de plaatselijke autoriteiten en de Binnenlandse Strijdkrachten ze achter de schermen organiseerden om de heftige wraakgevoelens jegens collaborateurs te kanaliseren. Maar harde bewijzen hiervoor ontbreken. Na deze traumatiserende gebeurtenissen zwegen de vrouwen tot op de dag van vandaag over hun oorlogsverleden.

 

Beweegredenen 

 

Welke beweegredenen hadden vrouwen om te collaboreren?

Van ideologische drijfveren was nauwelijks sprake, behalve bij vrouwen die leidinggaven aan nationaalsocialistische vrouwenbewegingen. De meeste vrouwen werden gedreven door opportunisme. Het was financieel namelijk zeer voordelig om Joden en onderduikers te verraden. Daarnaast collaboreerden vrouwen uit rancune, om van gehate personen af te komen. Dwang speelde ook een rol: sommige opgepakte Jodinnen, zoals Ans van Dijk, kregen de keuze tussen deportatie naar het oosten en collaboratie, en kozen dan voor het laatste. Opvallend genoeg deed Ans geen enkele poging om te vluchten of onder te duiken. Integendeel: ze was meedogenloos in het verraden van Joden en verdiende er een hoop geld mee. Wellicht raakte ze bevangen door de macht, spanning en inkomsten die bij het collaboratiewerk kwamen kijken.

 

Na de oorlog voerden veel vrouwen de verdediging op dat ze uit blinde liefde voor een nationaalsocialist bij collaboratie betrokken waren geraakt. Het is echter de vraag of dit verweer oprecht was, of een achteraf geconstrueerd argument om de strafmaat gunstig te beïnvloeden.

 

Op welke manieren collaboreerden vrouwen

Vrouwen werkten bijvoorbeeld als secretaresse voor nationaalsocialistische organisaties. Een van de vrouwen, Jacoba Baptisten, was secretaresse van Ernst Knorr, hoofd van de Sicherheitspolizei. Knorr stond bekend als extreem gewelddadig en had vele moorden en martelingen op zijn geweten. Baptisten had zelf weliswaar geen bloed aan haar handen, maar droeg wel bij aan het functioneren van een zeer gewelddadige organisatie.

 

Veel vrouwen voerden de verdediging op dat ze uit blinde liefde voor een nationaalsocialist bij collaboratie betrokken waren geraakt

 

Andere vrouwen waren actief als verpleegster aan het oostfront. Zij moesten zich na de oorlog voor de rechter verantwoorden en verdedigden zich veelal door te zeggen dat ze hun werk deden uit roeping: ze wilden enkel de mensheid helpen. Ook hiervoor geldt: was er echt sprake van een roeping, of was dit een achteraf geconstrueerd pleidooi voor verzachtende omstandigheden

 

Sommige vrouwen stonden als voorzitters van nationaalsocialistische vrouwenverenigingen aan het hoofd van grote en invloedrijke organisaties – op haar hoogtepunt had de Nationaal-Socialistische Vrouwenorganisatie zo’n twintigduizend leden. Deze vrouwen maakten zich schuldig aan propaganda, want ze riepen mannen op om naar het oostfront te gaan.

 

De meeste functies waarin geweld besloten lag, bij organisaties als de Sicherheitsdienst en de Landwacht, niet toegankelijk voor vrouwen. De SS vormde daarop een uitzondering: vrouwen konden wel kampbewaakster worden. Maar ook in die rol maakten Nederlandse vrouwen zich niet schuldig aan ernstige geweldsmisdrijven. Bij het bunkerdrama in Kamp Vught, waarbij 74 vrouwen in een kleine cel werden gepropt, waren weliswaar een aantal vrouwen betrokken, maar hun rol was marginaal. Opvallend is dat Duitse kampbewaaksters zich wél schuldig maakten aan structureel en excessief geweld.

 

SS vrouwen

 

De gevreesde SS-vrouwen 

Een moeder die haar Joodse buurman aangeeft bij de Duitsers voor een paar gulden om haar kinderen die al dagen honger leden te kunnen voeden is fout, daar hoeven we niet over te debatteren, maar het ene fout is het andere fout nog niet.

 

Ravensbrück goldt als een vrouwenkamp wat het formeel niet was maar er zaten inderdaad wel veel vrouwen gedetineerd. Die werden gevisiteerd door vrouwelijke kampbewaaksters en dat ging bepaald niet zachtzinnig.

 

Wilhelmina ter Braake

Lange tijd werd gedacht dat zij onder een andere naam leefde. Op zich klopte dat ook wel, maar zij overleed in 2013. Winny was toegetreden tot de Waffen-SS en werd kampbewaakster in Vught en Auschwitz. Zij werd na de oorlog veroordeeld tot 1,5 jaar gevangenisstraf en leefde daarna verder onder een andere naam en stichtte een gezin.

 

Irma Grese

Irma zou de oorlog overleven, maar ook niet lang, in december 1945 stierf zij. In meerdere kampen is zij werkzaam geweest, onder andere als leidinggevende. Zij is een typisch voorbeeld hoe van het een het ander kwam. Als verpleegster zag zij in een kliniek hoe er experimenten werden uitgevoerd op Joodse vrouwen. Ze werd er niet koud of warm van. Irma had een slechte jeugd gehad zonder vriendjes of vriendinnetjes, een jeugd die blijkbaar een gevoelloos mens van haar had gemaakt. Ze meldde zich aan voor een cursus om kampbewaakster te worden waarvoor ze met vlag en wimpel slaagde. Bewaakster geworden in een van de geweldadigste kampen: Auschwitz. Zij was een van de SS-vrouwen die de andere vrouwen het leven zuur maakten. In alle kampen waren de omstandigheden zeer slecht. Per barak werden er 200 vrouwen ondergebracht terwijl de leefruimte ingericht was op 40 personen.Door de slechte hygiënische omstandigheden en het vieze drinkwater werden veel vrouwen ziek. Te ziek om te werken dus werden ze gebruikt als proefkonijn. Vaak werden er medische experimenten uiitgevoerd zonder verdoving. Van nazorg was al helemaal geen sprake, de meesten stierven of werden vermoord. Irma assisteerde waar ze maar kon. In april 1945 werd ze gearresteerd en berecht. De rechters zagen een onbewogen vrouw van 22 jaar die geen enkel berouw toonde. Ze had geen keus, zo betoogde haar advocaat. Volgens het vonnis had zij zich schuldig gemaakt aan misdaden tegen de menselijkheid (toen nog mensheid benoemd.)

Tijdens de zitting bleek dat zij van nagenoeg ieder geweldsmisdrijf in de kampen waar zij bewaakster was geweest geweten moet hebben. Op 13 december 1945 werd zij opgehangen. Zij geldt als een van de wreedste oorlogsmisdadigsters.nHaar bijnamen waren Belle van Auschwitz, het beest van Bergen-Belsen, de hyena van Auschwitz en de blonde engel des doods.

 

Van de 55.000 bewakers die werkzaam waren in de nazi-Duitse concentratiekampen, waren er ongeveer 3.600 vrouw.

SS-vrouwen | Aufseherinnen:

Irma Grese was een van de ergsten, maar er waren meer vrouwen bij wiens namen de sidderingen menigeen door het lichaam zullen doen gaan, zoals:

Hildegard Lächert

Ilse Koch

Theresa Brandl

Erna Petri

Alice Orlowsky

Juana Bormann

Hermine Braunsteiner

Elisabeth Becker

Elizabeth Volkenrath

Margot Drexler

Gerda Steinhoff

Elfriede Rinkel

Elizabeth Lupka

Dorothea Binz

Wanda Klaff

Ruth Closius

Wanda Klaff

Ewa Paradies

Johanna Altvater

Erna Beilhardt

Jenny Wanda Barkmann

Maria Mand(e)l

Johanna Bormann

Herta Bothe