Inhoud

• Voorwoord
• Lijst Nederlandse vrouwen in verzet
• Lijst Nederlandse mannen in verzet

Voorwoord

Vrouwen speelden een belangrijke, maar lange tijd onderbelichte, rol in het Nederlandse verzet tijdens de Tweede Wereldoorlog. Ze waren actief in verschillende vormen van verzet, zoals het verbergen van onderduikers, het verspreiden van illegale kranten en het smokkelen van Joodse kinderen. Velen waren ook betrokken bij gewapende acties, zoals aanslagen en het saboteren van vijandelijke doelen. 

Terecht zijn verzetsvrouwen als Hannie Schaft en Jacoba van Tongeren niet weg te denken uit de verzetsliteratuur. Hun aandeel in het gewapende verzet past binnen een naoorlogse samenleving waarin herstel, wederopbouw en verwerking werden versterkt door verhalen over heldhaftige Nederlanders. Maar zij representeren slechts een klein deel van de vrouwen die van groot belang waren voor het verzet tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Daden waren soms klein, soms onmenselijk

Nederlandse vrouwen in verzet

Alfabetisch op:

Achternaam = meisjesnaam 

B

• Sara Roza Beekman alias Sonja Beekman geb 11-01-1915 Amsterdam - 16-01-1999 Katwijk Sara was van Joodse afkomst. Verleende na februari staking in 1942 hulp aan Joden (ook haar eigen familie), maar ook in het verspreiden van de illegale krant Trouw. Ze werkte met de schuilnaam Sonja Beekman. Zij was getrouwd met Johannes Louis Schäperkötter

H

• Anna Maria ter Halle ( Annie), geb 29-08-1930 gem. Hellendoorn Nijverdal wonende aan de Groen van Prinsterenstraat 14 in Nijverdal bezorgde bonkaarten, voedsel, enz op onderduikadressen enz. Later getrouwd met Antonius Maris Kruiper ( Anton) geb 13-04-1929 gem. Hellendoorn Haarle.
• Gerritdina Huiskes (Dien) geb 26-02-1915 Losser  - overl 22-07-1988 verleende samen met haar man Willem van der Sluis, onderduik aan Joden in hun huis in Bergentheim. 

M

• Berendina Morsink (Dientje) geb 04-08-1913 Wierden - overl 22-11-2004 Almelo getrouwd met Adriaan Leendert Tiemens (1907-1944) was een verzamel- en verspreidadres voor de illegale verzetskrant  Trouw.

P

• Jacoba Maria (Coba) Pulskens geb 26-05-1884 Tilburg - overl 17-03-1945 Ravensbrück was een Tilburgse verzetsstrijder. Ze bood in de Tweede Wereldoorlog onderdak aan onderduikers: aan Joden, verzetslieden en piloten. Pulskens werd op 9 juli 1944 door de Sicherheitspolizei gearresteerd en naar Ravensbrück afgevoerd, waar ze begin 1945 is vergast. Coba Pulskens groeide op in een arbeidersgezin. Na de lagere school en de huishoudschool trad ze in dienst bij Joodse diamantairsfamilies in Antwerpen waar ze tijdens de Eerste Wereldoorlog de Duitse bezetting meemaakte. Vanaf 1931 was ze als werkster in dienst bij de gemeente Tilburg. Jacoba Maria (Coba) Pulskens werd in 1942 door haar broer Nicolaas (Klaas) Pulskens gevraagd om onderduikers op te nemen. In haar woning aan de Diepenstraat 25 bood zij gedurende 1942 en 1943 onderdak aan een onbekend aantal geallieerde piloten, Joden en verzetsmensen. Haar woning was een vaste tussenstop in de pilotenontsnappingsroutes vanuit Limburg en Twente. Zij werd bij haar werk onder andere ondersteund door haar buren Anna en Sjef (ook wel Jef) van Eerdewijk. In november 1943 trok Jacoba Maria (Coba) Pulskens zich uit het onderduikwerk terug omdat de Sicherheitspolizei een aantal verzetslieden waarmee zij (indirect) samenwerkte had gearresteerd. Naar later bleek had de Sicherheitspolizei de pilotenontsnappingsroute al enige tijd geïnfiltreerd; mogelijk was men ook al op de hoogte van het onderduikadres in de Diepenstraat. Op 8 juli 1944 benaderde verzetsstrijdster Leonie van Harssel haar om toch weer een aantal piloten op te nemen. Diezelfde dag werden twee geallieerde piloten die vanuit Eindhoven onderweg waren naar het huis van Pulskens bij een controle in Moergestel opgepakt. Een dag later, 9 juli 1944, deed de Sicherheitspolizei een inval in de woning in de Diepenstraat. Daar troffen zij drie andere geallieerde piloten aan, de Australiër Nott, de Canadees Carter en de Brit Walker, die de dag daarvoor waren gearriveerd. In strijd met het oorlogsrecht werden de drie piloten niet als krijgsgevangenen behandeld, maar ter plekke geëxecuteerd. Jacoba Maria (Coba) Pulskens is in Kamp Vught geïnterneerd en daarna naar concentratiekamp Ravensbrück afgevoerd. Daar is ze vergast, vermoedelijk op 17 maart 1945.

R

• Mina Johanna Rietberg (Miep) geb 08-06-1921 Ruurlo - overl 22-10-1991 Was betrokken bij verzetswerk voor de LO en de illegale krant Trouw. Ze hielp onderduikers met bijvoorbeeld bonkaarten en valse persoonsbewijzen en verspreidde Trouw. Ook gaf ze hulp aan geallieerde piloten

S

• Jannetje Johanna (Hannie) Schaft geb 16-09-1920 Haarlem - 17-04-1945 Bloemendaal Hannie begon haar verzetsactiviteiten in de lente van 1942 met het stelen van persoonsbewijzen en het verzorgen van onderduikadressen voor twee Joodse vriendinnen. Zij zette deze activiteit voort voor vele Joodse landgenoten. Op alle mogelijke manieren trachtte zij onderduikadressen te vinden. Vanaf de zomer van 1943 was zij lid en koerierster van de Haarlemse sabotagegroep RVV. Zij verzamelde inlichtingen over Duitse verdedigingswerken en later ook over V-2 raketinstallaties aan de kust. Constant was zij onderweg om distributiekaarten, geld, illegale bladen en wapens te vervoeren, maar ook om berichten tussen verzetsgroepen over te brengen en Joodse onderduikers onder te brengen.
• Hendrika Johanna Scharp ( Riki) geb 15 december 1922 Enschede - overl 22 maart 1945 Enschede Riki Scharp werd slachtoffer van bombardement waarbij 65 doden in totaal waren te betreuren zij bracht illegale kranten rond
• Madeleine Lyde Wilhelmine Scheffer geb 27 april 1921 Enschede - overl 03 oktober 2015 Laren getrouwd met Karel Catharinus Jan van Bennekom koerierster tijdens WOII
• Bertha Siertsema geb 05-11-1917 Gramsbergen  - overl 10-09-2001 Hoofddorp bezorgde bonkaarten enz. verzorgde onderdak en verspreiding van illegale krant enz. getrouwd met Joost Johannes Gerardus Boot (geb 1902 - overl 2002)

• Geertruida Maria Schimmelpennink geb 20 september 1884 Hellendoorn - overl 28 juni 1954 Haarle gem. Hellendoorn verschafte onderduikadres aan ondergedoken spoorman dhr.Siers uit Zwolle. Getrouwd met Johannes Lambertus Kruiper. Woonde aan de Kruishaarweg 1 in Haarle.
• Johanna Geertruida (Truus) Scholten geb 30 augustus 1910 Dedemsvaart - overl 24 november 1998, de verloskundige Johanna Geertruida Scholten, die bekend stond als tante Truus verrichtte onder de medische dekmantel belangrijk verzetswerk vanuit Schaesberg, tot in Duitsland toe. Zij kreeg een Canadese onderscheiding voor pilotenhulp, maar deed ook aan spionage en wapentransporten. Verspreidde samen met Henk Groot Enzerink en Betsy Wissink tienduizenden exemplaren van illegale gereformeerde Trouw in Overijssel. Ze reden op de fiets achter elkaar aan door de provincie langs de route Kampen, Zwolle, Heino, Raalte, Nijverdal, Wierden, Almelo, Borne, Hengelo en Enschede, waar ze pakken kranten afleverden.

T

• Sietje Tammens geb 29 juli 1914 Kloosterburen – overl 27 september 2014 Winsum was een voormalig Nederlands verzetsstrijdster. Aanvankelijk beperkte haar verzetswerk zich tot het onderbrengen van Joodse kinderen bij boerengezinnen, maar vanaf zomer 1942 kreeg ze de leiding over een verzetsgroep in Groningen. Getrouwd met Gravendaal

• Gerritdina Teesselink  geb 12-01-1921 Hellendoorn - overl 27-07-2011 Enschede

V

• Pietertje van der Vinne geb 02-05-1914 De Krim - overl 12-05-2003 Bergentheim getrouwd met Derk Jan te Rietstap. Verzetsvrouw. De boerderij aan de grens bij Hardenberg heeft zich tijdens de oorlog ontwikkeld tot uitvalsbasis van de lokale Trouw-verzetsgroep. Zelfs landelijke kopstukken van de illegale krant vinden hier onderdak.

W

• Rosalie Wisch geb 7 november 1925 Almelo overl  juni 2017 
• Wissink-Kruitbosch, Bertha geb 26-07-1899 Diepenveen - overl 03-05-1983 verleende onderduik aan verzetsman Henk Groot Enzerink (1916-2001), alias Karel Overijssel, die actief was voor de illegale krant Trouw
• Reina Adriana Jeanne Maria Wolf geb 28 november 1913 Arnhem gehuwd met Wilhelm Adriaan Antonie Aarts

Z

• Zandbergen-Meijer, Hillegonda  geb 24-06-1908 Enschede  -  overl 14-07-1977 Enschede 

Nederlandse mannen in verzet

Alfabetisch op

achternaam - voornaam

A

B

C

D

E

F

G

H

• Johan ter Halle geb. Hellendoorn overl. Nijverdal gem. Hellendoorn is groot deel van zijn leven als journalist en inspecteur van de Volkskrant werkzaam  geweest, tijdens oorlogsjaren distribueerde/bezorgde hij bonkaarten, voedsel enz op onderduikadressen o.a. Haarlemmermeer, Amsterdam waar hij voor zijn werk aan het werk moest zijn en verder in noordelijke en oostelijke provincies waar hij inspecteur van de krant was.  Zo kwam hij ook in contact met fam. Kruiper in Haarle die onderdak bood aan onderduiker dhr. Siers (spoorwegman). Later, 10 jaar na bevrijding, zouden hun kinderen, de zoon van Lambertus Kruiper en dochter van Johan ter Halle met elkaar trouwen. Woonde aan de Groen van Prinsterenstraat 14 Nijverdal.

I

J

K

• Johannes Lambertus Kruiper geb 20 december 1892 Raalte - overl 27 juni 1946 Haarle gem. Hellendoorn landarbeider getrouwd met Geertruida Maria Schimmelpennink geb 20 september 1884 Haarle gem. Hellendoorn - overl 28 juni 1954 Haarle gem. Hellendoorn bood tijdens oorlogsjaren onderdak aan ondergedoken spoorwegman dhr. Siers uit Zwolle. Tijdens deze periode werd zijn vrouw en kinderen voorzien van bonkaarten, voedsel enz die achtergebleven waren in Zwolle. Woonde aan de Kruishaarweg 1 in Haarle.

L

O

P

Q

R

S

T

U

V

W

X

Y